آمار تولید موتورسیکلت در ایران

در اسفند 1402، مهرداد خسروی، مدیرکل دفتر صنایع خودرو وزارت صنعت، اعلام کرد که تعداد تقریبی 600 هزار دستگاه موتورسیکلت در ایران تولید شده است. این عدد نشان دهنده یک رشد حدود 28 درصد نسبت به تعداد تولید شده در مدت مشابه سال قبل (465 هزار دستگاه) است.

در اسفند ماه سال 1402، جلیل مجاهد، رییس انجمن صنعت موتورسیکلت، اظهار داشت که صنعت موتورسیکلت یکی از فعال‌ترین و پرآسایش‌ترین صنایع کشور است. تاریخچه این صنعت در ایران به نزدیک به 60 سال تا اوایل دهه 70 برمی‌گردد که در آن زمان، از بخش دولتی با واردات موتورسیکلت از اروپا و ژاپن آغاز شد و با ورود بخش خصوصی به این صنعت، تولید و مونتاژ 4 مدل موتورسیکلت آغاز شد. تا سال 1381، بیش از 180 کارخانه در این حوزه فعال بودند، اما با تشدید قوانین و افزایش استانداردها، فعالیت‌ها به 45 کارخانه کاهش یافته است. در حال حاضر، حدود 20 هزار کارگر در زمینه قطعه‌سازی، تولید و مونتاژ موتورسیکلت مشغول به کار هستند.

در سال‌های (1395) تا (1400)، میانگین تولید سالیانه کارخانه‌ها حدود 200 هزار دستگاه بوده است. این افزایش تولید به دولت مردمی سیزدهم و سیاست‌های صنعتی، معدنی و تجاری وزارت صنعت، معدن و تجارت برمی‌گردد. تحت رهبری وزیر پیشین این وزارتخانه، رشد تولید و تولیدات بومی تقویت شد. این سیاست‌ها توسط وزارت صنعت در دولت علی آبادی ادامه یافت و تعداد 270 هزار دستگاه در سال (1400) و 470 هزار دستگاه موتورسیکلت در سال (1401) تولید و به بازار عرضه شده است. تولید 600 هزار دستگاه در سال جاری پیش‌بینی شده است. سهم تولیدات داخلی برای بالابردن تولید 40 درصد باید رشد کند. این درصد در حال حاضر بیش از 60 درصد بازار را تشکیل داده است. برنامه‌های وزارت صنعت نیز مشخص می‌کند که تا پایان سال (1403)، باید درصد سهم تولیدات داخلی را به 40 درصد افزایش دهد.

آقای مجاهد اظهار کرد که در سال جاری، سهم ارزبری در صنعت موتورسیکلت نسبت به سال‌های گذشته افزایش یافته است، اما متوسط ارزبری به دلیل بالا رفتن عمق بومی سازی کاهش یافته است. او بیان کرد که قیمت محصولات و شرایط فروش آن نشان دهنده این است که صنعت موتورسیکلت بهترین قیمت‌ها و شرایط فروش را به بازار ارائه داده و قیمت‌ها بسیار رقابتی شده اند. اظهاراتی که درباره کاهش عمق بومی سازی و ارزپاشی در این صنعت صورت گرفته انکار شد و انجمن صنعت موتورسیکلت این موضوع را تکذیب کرده است، و اسناد موجود در وزارت صنعت تایید کننده این ادعا است.

در دوره یک دهه‌ای اخیر (سال‌های 1391 تا 1401)، بر اساس آمار وزارت صمت، تولید موتورسیکلت‌ها در ایران با فراز و نشیب به سر رسید. به‌طور دقیق‌تر، تعداد موتورسیکلت‌های تولید شده از 453،231 دستگاه در سال 1394 به 736،337 دستگاه در سال 1395 افزایش یافت، که نشان‌دهنده یک افزایش 62 درصدی است. اما در سال بعدی (1396)، تنها 153،119 موتورسیکلت تولید شد که نشان‌دهنده یک افت شدید 79 درصدی بوده است.

در سال 1397، تولید موتورسیکلت به ۱۶۴ هزار و ۵۲۵ دستگاه افزایش یافت، اما در سال 1398، این تعداد به ۱۱۶ هزار و ۵۴۰ دستگاه کاهش یافت. این کاهش بیشترین میزان کاهش تولید در یک دهه را نشان داده بود. از آن زمان به بعد، تولید موتورسیکلت‌ها در سال‌های آینده افزایش یافت. به عنوان مثال، در سال 1399، تعداد ۲۱۱ هزار و ۴۶۶ دستگاه، در سال 1400، تعداد ۲۷۹ هزار و ۹۹ دستگاه و در سال 1401 تعداد ۴۶۴ هزار و ۵۳۷ دستگاه موتورسیکلت در ایران تولید شد.

طبق آمار ارائه شده، تعداد تولید موتورسیکلت‌ها از ابتدای سال تا پایان آبان ماه به 393,812 دستگاه می‌رسد. این نشان می‌دهد که تعداد تولیدات این صنعت نسبت به هشت ماه گذشته، که 279,117 دستگاه بوده، حدود 40 درصد افزایش یافته است.

در تیر ماه سال 1402، عبدالله توکلی لاهیجانی، مدیرکل صنایع خودروی وزارت صمت، اعلام کرد که تولید حدود 138 هزار دستگاه موتورسیکلت در کشور در بهار امسال انجام شده است. او گزارش داد که افزایش تعداد موتورسیکلت های تولیدی در ماه گذشته، منجر به کاهش 15 درصدی قیمت این محصولات در بازار شده است.

در سه ماهه نخست امسال، روند افزایش تولید که از سال گذشته آغاز شده بود، با شدت بیشتری ادامه یافته است. برنامه‌هایی نیز برای افزایش عرضه خودرو و توسعه صنعت خودروی کشور در دستور کار قرار دارد.

بهمن ضیاء مقدم، دبیر انجمن صنعت موتورسیکلت ایران، اعلام کرد که در فروردین 1402 حدود ۴۵۰ هزار دستگاه موتورسیکلت تولید شده است. افزایش قیمت خودرو باعث شده تا افرادی که توان خرید خودرو را ندارند، به سمت خرید موتورسیکلت روی آورند، که درصد زیادی از متقاضیان را تشکیل می‌دهند. بررسی‌ها نشان داده که 30 تا 40 درصد خریداران موتورسیکلت، سرعت رسیدن به مقصد را به عنوان دلیل اصلی خرید خود مطرح کرده‌اند. علاوه بر این، گروه کوچکی از خریداران، موتورسیکلت را به عنوان یک سرمایه فکری خریداری کرده‌اند. او امیدوار است که کارخانجات و شرکت‌ها بتوانند در سال 1402 با تولید موتورسیکلت به همان میزان سال گذشته ادامه دهند.

با توجه به گفته آقای ضیاءمقدم، موتورسیکلت‌سازان اکنون به تولید موتورهای برقی مشغول هستند، اما این تولیدات هنوز تنها کمتر از ۵٪ از کل تولیداتشان را تشکیل می‌دهد. ورود کمپانی‌ها به این حوزه با چالش‌هایی همراه بوده است، از جمله قیمت بالای باتری‌های استفاده شده در این موتورسیکلت‌ها که بین ۴۰ تا ۵۰٪ از هزینه تولید را تشکیل می‌دهد. علاوه بر این، موتورسیکلت‌های برقی برای حرکت در شهرهای شیب‌دار نظیر تهران، نیاز به موتورهای با توان بالا (بیش از ۳۰۰۰ وات) دارند تا بتوانند قدرت لازم را فراهم کنند. این موضوع به ویژه برای رانندگانی که صرفاً برای کار کردن و درآمدزایی از موتورسیکلت استفاده می‌کنند، محدودیت‌های زیادی ایجاد کرده است.

محدودیت دیگری که در این حوزه وجود دارد، مربوط به شارژ باتری موتورهای الکتریکی است. بهترین باتری‌های موجود در این موتورها، تا حدود 100 کیلومتر پیمایش قابل انجام هستند و پس از آن نیاز به شارژ مجدد دارند. این در حالی است که موتورهای بنزینی معمولاً بیش از 200 کیلومتر را در طول روز می‌پیمایند. این موتورسیکلت‌ها معمولاً باید در حیاط یا پارکینگ منازل شارژ شوند، که به معنای استفاده از برق مشترک آپارتمان‌ها واقع شده و این یک چالش دیگر برای صاحبان آنها است. همچنین با گذشت زمان و خراب شدن باتری، هزینه تعویض آن نیز بر صاحبان این موتورسیکلت‌ها می‌آید که می‌تواند تا 50٪ ارزش موتور را تشکیل دهد. برای حل این مشکلات، انجمن تولیدکنندگان موتورسیکلت پیشنهاد داده که دولت باید به تأمین باتری‌ها بپردازد و شرکت‌های تولیدکننده از این هزینه معاف شوند.

ایراد اصلی در این پاراگراف، واژگان و جملات پیچیده و طولانی است که ممکن است مخاطب را گیج کند. تلاش کردم جملات را ساده‌تر و قابل فهم‌تر بازنویسی کنم: "آقای ضیاءمقدم پیشنهاد انجمن برای طراحی و راه‌اندازی سیستم تبدیل باتری های دیگر در سوآپ به باتری‌های شارژ شده است. این سیستم در کشورهایی که از موتورسیکلت‌های برقی استفاده می‌شود، رایج است. راهکار دیگر ایجاد ایستگاه‌های شارژ باتری است. اما چون باتری‌ها نیاز به مدت زمان مشخصی برای شارژ دارند، استقبال از موتورسیکلت‌های برقی آن چنانچه باید نیست. یکی از عوامل مهم نادیده گرفته شده، عدم بهره‌گیری از تجربیات فعالان صنعت موتورسیکلت توسط سیاستمداران مربوطه است. بنابراین، توصیه می‌شود که در تدوین قوانین و مقررات مربوط، نظرات این افراد مورد توجه قرار گیرد."

با توجه به گزارش‌ها، آقای توکلی لاهیجانی، مدیرکل دفتر صنایع خودرویی وزارت صنعت، اعلام کرده است که تولید موتورسیکلت‌ها در کشور در 10 ماهه سال 1401 به بیش از 380 هزار دستگاه رسیده است. این افزایش 88 درصدی نسبت به مدت مشابه سال 1400، که تنها 198 هزار دستگاه تولید شده بود، نشان‌دهنده رشد قابل توجهی است.

وی اشاره کرد که وزارت صمت و تولیدکنندگان موتورسیکلت برنامه‌ای برای از بین بردن موتورسیکلت‌های فرسوده، تولید و ترویج موتورسیکلت‌های برقی دارند. او اعلام کرد که وزارت صمت با همکاری شهرداری تهران و بانک تجارت، دارای طرحی بزرگ برای جایگزینی موتورسیکلت‌های فرسوده است.

در دی ماه سال 1401، آقای بهمن ضیامقدم، دبیر انجمن صنعت موتورسیکلت ایران، اعلام کرد که تعداد بیش از ۳۰۰ هزار دستگاه موتورسیکلت از آغاز سال تا پایان آذرماه تولید شده است، که نشان از رشد ۸۰ درصدی نسبت به سال گذشته دارد.

بر اساس گفته‌های آقای ضیامقدم، تعداد موتورسیکلت‌های تولیدی در کشور در سال گذشته به مجموع 264 هزار دستگاه می‌رسید. اما امسال انتظار می‌رود این رقم به بیش از 400 هزار دستگاه افزایش یابد. یک بخش کوچک از این تولیدات توسط پنج شرکت بزرگ کشور به بازارهای عراق، پاکستان و افغانستان صادر می‌شود.

وی باور دارد که حضور چین در بازارهای همسایه ایران و منطقه، به همراه مشکلات نقل و انتقال پول، باعث کاهش نمایش تولیدات ایرانی در سایر بازارها شده است.

آقای مقدم اظهار کرد که درصد داخلی‌سازی موتورسیکلت‌های تولیدی در کشور متفاوت است. او به عنوان مثال اشاره کرد که در مورد مدل پرطراح و پرطرفدار سی‌جی 125، درصد داخلی‌سازی به بیش از 60 درصد رسیده است. او اعلام کرد که خط تولید موتور (Engine) در سه کارخانه تولیدی کشور راه‌اندازی شده است، اما هنوز این کارخانه‌ها به تولید انبوه نرسیده‌اند و ممکن است این موضوع تا پایان سال انجام شود.

وی تاکید کرد که باید از شرکت‌های تولیدکننده موتورسیکلت‌های کشورمان، که بیشتر آن‌ها شرکت‌های خصوصی هستند و برای ایجاد 16 هزار شغل اقتصادی پراکنده در کشور تلاش می‌کنند، پشتیبانی شود. یکی از مشکلات اصلی این صنعت، نبود گواهی اسقاط برای موتورسیکلت است که قیمت آن از 4.2 میلیون تومان در اسفند ماه سال قبل به 20 میلیون تومان در حال حاضر افزایش یافته است و هیچ گونه نظارتی بر مراکز اسقاط وجود ندارد. هر گواهی اسقاط خودرو مجوز تولید هفت دستگاه موتورسیکلت را فراهم می‌کند؛ اما زمان زیادی از خرید گواهی تا شروع فعالیت‌های تولیدی گذشته و باعث ضرر به این صنعت می‌شود.

در تیر ماه سال 1401، ضیاء‌مقدم، دبیر انجمن تولیدکنندگان موتورسیکلت، اعلام کرد که تاکنون هنوز موفق به تولید موتورسیکلت برقی نشده‌اند و این نوع محصول تنها 7 درصد از کل تولیدات آنان را تشکیل می‌دهد. او اظهار کرد که تعداد محدودی شرکت با وجود عدم پیشرفت در تولید موتورسیکلت برقی، ادامه تولید آن را تصمیم‌گرفته‌اند. اما افزایش قیمت باتری، هزینه تولید این نوع موتورسیکلت را افزایش می‌دهد.

به گفته‌های وی، معطلی‌هایی مانند عدم وجود ایستگاه‌های شارژ برای وسایل نقلیه برقی در کشور وجود دارد. موتورسیکلت‌های برقی توان پیمایش طولانی را ندارند و بنابراین باید 4 تا 5 ساعت را صرف شارژ آن‌ها کنند. باتری موتورسیکلت برقی، که هزینه‌اش نصف قیمت خود وسیله نقلیه است، باید هر 2 یا 3 سال یکبار تعویض شود. این موضوع باعث محبوبیت محدودیت‌های این نوع وسایل نقلیه برای افراد عمومی شده است.

در سال ۹۹، تولید موتورسیکلت‌های برقی در ایران آغاز شد. آقای سید شهریار زینی، مدیر گروه توسعه فناوری‌های نوین خودرویی و طرح‌های کلان ستاد توسعه فناوری‌های حوزه فضایی، حمل و نقل پیشرفته معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، اعلام کرده‌اند که یک شرکت دانش بنیان قصد دارد ایستگاه‌های شارژ موتورسیکلت‌های برقی را طراحی کند.

برای آشنایی با آخرین اخبار و قیمت‌های شرکت‌های معتبر تولیدکننده موتورسیکلت در ایران، مقالات زیر را بررسی کنید: شرکت کویر موتور، نیروز موتور، کبیر موتور، شاهین موتور، ایران دوچرخ و نیکران موتور.