
مصرف 500 میلیارد دلاری بنزین و گازوئیل در 45 سال اخیر
در سال 1402 به اعلام حسن کریمی سنجری، مدیر طرح خودروهای برقی در وزارت صنعت، بیش از 500 میلیارد دلار از منابع کشور برای سوخترسانی به خودروهای گازوئیلی و بنزینی صرف شده است، که این مبلغ به مدت 45 سال گذشته جمعآوری شده است.
بهعلاوه، خودروهای کممصرف نیز از سوخت فسیلی استفاده میکنند و آلاینده تولید میکنند. حتی گاز، که به عنوان یک سوخت سبز شناخته میشود، آلاینده است؛ اما حجم آلایندگی آن کمتر است. بنابراین، به تاکید بر برقیسازی بهویژه در شهرهای بزرگ مانند تهران که آلایندگی در آنها بسیار بالاست، اشاره میشود. پژوهشی از گروه مکنزی، یکی از مراکز پژوهشی معتبر جهان، پیشبینی کرده بود که تا سال ۲۰۳۰، خودروهای برقی، اشتراکی و خودران به بازار خودروها حکومت میکنند. البته، چینیها از این آمار بسیار پیشتر هستند.
در حال حاضر، در ایران سالانه حدود یک میلیون و 500 هزار خودرو تولید میشود. با این حجم تولید، وزارت صنعت برنامهای برای تامین 100 هزار تاکسی برقی در دو تا سه سال آینده دارد. این رقم، نسبت به حجم کل تولید خودروها کمی چشمگیر به نظر میرسد. در حالی که در 45 سال گذشته، بیش از 500 میلیارد دلار از منابع کشور برای سوخترسانی خودروهای گازوئیلسوز و بنزینسوز صرف شده است. ناترازیهای موجود در تولید برق، نتیجهای از تولید بنزین نیز است؛ اما سرمایهگذاری برای حذف ناترازی در تولید بنزین، هزینهبرتر و پیچیدهتر از حذف ناترازی در تولید برق است.
روند مصرف روزانه بنزین کاهشی شد
در دی ماه سال 1402، جلیل سالاری، مدیر عامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآوردههای نفتی ایران، اعلام کرد که مصرف بنزین در کشور به طور میانگین روزانه از حدود ۱۱۶ میلیون لیتر در ماههای گذشته به ۱۱۳ میلیون لیتر در ماه جاری کاهش یافته است. اگر این روند کاهشی ادامه یابد، امیدواریم بتوانیم مصرف را مدیریت کنیم.
نزدیک به ۵۵ درصد از خودروهای عمومی کلانشهرها فرسوده هستند و نیاز به جایگزینی دارند تا بتوانند نقش مهمی در کاهش آلودگی محیطی ایفا کنند. در چارچوب برنامه توسعه و بهبود ظرفیت پالایشگاه آبادان، قسمتی از طرحهای بهبود کیفیت پایان سال جاری به بهرهبرداری خواهد رسید. این اقدام منجر به افزایش ظرفیت تولید پالایشگاه حدود ۲ میلیون لیتر خواهد شد. همچنین، زیادهروی در ظرفیت تولید بنزین در پالایشگاه اصفهان حدود ۳ میلیون لیتر پیشبینی شده است که امیدواریم به زودی اجرا شود.
در حال حاضر، آقای سالاری اعلام کرد که علاوه بر طرحهای جامع کیفیسازی نفت، طرحهای کیفیسازی نفت کوره پالایشگاهی نیز در دست اجرا قرار دارند. این طرحها برای نخستین بار با همکاری شرکتهای دانشبنیان ایران اجرا میشوند و میتوانند به تأمین سوخت نیروگاهی کشور در سال آینده کمک بزرگی کنند.
افزایش 13 درصدی مصرف روزانه بنزین
در نوامبر 1402، سالاری نسب، مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآوردههای نفتی، اعلام کرد که پالایشگاههای 10 گانه کشور به صورت 24 ساعته برای تولید بنزین فعال هستند. هر روز، میانگین 115 میلیون لیتر بنزین در ایران مصرف میشود که این مقدار نسبت به سال گذشته 13 درصد افزایش یافته است. همچنین، باید اشاره کرد که موجودی بنزین در انبارهای سوخت کشور به اندازه کافی است.
وی در مورد توزیع الکترونیکی گاز مایع صحبت کرد و اظهار داشت که با آغاز فعالیت سامانه درخواست فرآوردههای نفتی به آدرس https://newtejaratasan.niopdc.ir/ در سال 1401، درصد توزیع الکترونیکی گاز مایع تقریباً 10 درصد بود. اما پس از یک سال فعالیت سامانه، درصد توزیع الکترونیکی گاز مایع به بیش از 70 درصد افزایش یافته است. البته، هیچ مشکلی در فرآیند توزیع الکترونیکی گاز مایع وجود ندارد.
باید برای دریافت گاز مایع، درخواست خود را از طریق سامانه ثبت درخواست فرآوردههای نفتی (سدف) ارسال کنید. در حال حاضر، معاملات مربوط به گاز مایع در استان تهران تنها از طریق تراکنش بانکی قابل انجام است. قیمت یارانهای هر کیلوگرم گاز مایع 27 هزار تومان است و شرکت ملی پخش فرآوردههای نفتی هم اکنون با هفتاد شرکت زیرمجموعه خود، گاز مایع را عرضه میکند.
هزینه مصرف بنزین سالانه هر ایرانی
در نشست «توسعه حمل و نقل خودروهای برقی در کشور، بایدها و سیاستها» که در آبان ماه 1402 برگزار شد، مجید جلیلی، رئیس گروه پژوهش فناوری مؤسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی، اظهار کرد که میانگین پیمایش یک خودرو در سال در ایران حدود 16،500 کیلومتر است. او افزود که هزینه مصرف بنزین برای این پیمایش تقریباً 60 میلیون تومان است، که 3 میلیون و 500 هزار تومان از آن به عهده مصرف کننده میباشد و بقیه مبلغ توسط دولت به صورت یارانه پرداخت میشود.
تولید روزانه 115 میلیون لیتر بنزین در روز
در مهر 1402، سید کاظم دلخوش، نماینده مجلس شورای اسلامی، در یک برنامه خبری درباره واردات روزانه 30 میلیون لیتر بنزین توسط شرکت پالایش و پخش فراوردههای نفتی توضیحاتی ارائه داد. او اشاره کرد که با وجود پایان تعطیلات تابستانی، میانگین مصرف بنزین تاکنون به 120 میلیون لیتر در روز نرسیده است.
مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآوردههای نفتی ایران، جلیل سالاری، اعلام کرد که تولید روزانه بنزین از 10 پالایشگاه کشور بیش از 115 میلیون لیتر است، که در بدترین حالت اختلاف کمتر از 5 میلیون لیتر بین تولید و مصرف وجود دارد. این اختلاف که تنها 4 درصد مصرف را شامل میشود، نشان میدهد که واردات 30 میلیون لیتری بنزین به کشور اساسا غلط است و همچنان توسط مقامات مربوطه تکذیب میشود. به علاوه، این اختلاف کوچک قابل جبران است و از روشهای مختلفی به جز واردات میتوان برای این موضوع استفاده کرد، از جمله استفاده از ذخایر بنزین کشور که مقامات وزارت نفت همواره به آن تاکید داشتهاند. همچنین، با استفاده از سوآپ غیرهمنام، میتوان فرآوردههای نفتی مانند نفت کوره را با فرآوردههای سبک تر مانند بنزین و نفتگاز جایگزین نمود.
هر لیتر بنزین با اکتان92 فوب خلیج فارس در حال حاضر تقریباً 65 سنت قیمت دارد، معادل 18 هزار و 500 تومان با نرخ ارز 28 هزار و 500 تومانی و 24 هزار تومان با نرخ 37 هزار تومانی. اگر ایران روزانه 30 میلیون لیتر بنزین وارد کند و هیچ هزینه اضافیای به دلیل تحریمها اضافه نشود و هزینه حمل و نقل را در نظر نگیریم، 19.5 میلیون دلار روزانه برای واردات بنزین صرف خواهد شد. اما بتنظر نمیرسد که بودجه سالیانه برای واردات فرآوردههای نفتی در نظر گرفته شده باشد. بهتر است نمایندگان مجلس که مسئول تصویب و تبدیل لایحه بودجه به قانون هستند، توضیح دهند که چگونه هزینه 19.5 میلیون دلاری واردات 30 میلیون لیتر بنزین روزانه تامین میشود.
واردات روزانه 30 میلیون لیتر بنزین
در حاشیه سومین همایش ملی قیر، سیدکاظم دلخوش، نماینده مجلس شورای اسلامی، در مهر ماه 1402، به بحث در مورد تعیین سرنوشت بنزین در برنامه هفتم توسعه پرداخت. وی اشاره کرد که هنوز تصمیم نهایی در این زمینه گرفته نشده است و هر روز بیش از 30 میلیون لیتر بنزین وارد کشور میشود و هزینه واردات این مقدار بسیار بالا است. بعضی افراد پیشنهاد دادهاند که بنزین به جای خودروها، به افراد و خانوادهها تخصیص داده شود که این پیشنهاد مورد قبول وی قرار نگرفته است؛ زیرا منابع بنزین کافی برای توزیع به افراد معمولی و خانوادهها وجود ندارد. به طور قاطع و با تاکید، اظهار کرد که توزیع بنزین به افراد و خانوادهها، رویکرد صحیحی نیست و قطعاً این روش، به چشم متخصصان، کارشناسی ندارد.
در حوزه صنعت قیر و فرآوردههای نفتی، تا کنون هیچ ساماندهی مناسبی وجود نداشته است. سالانه حدود 6 میلیون تن قیر در کشور تولید میشود، اما با این حجم تولید، قابلیت بیشتری برای بهرهبرداری از ظرفیتهای تولید قیر در کشور وجود دارد. به نظر من، دولت باید سهمیه قیر برای راههای شهری و روستایی را هر سال به طور کامل تعیین کرده و توزیع آن را به نحوی مدیریت کند که نیاز به دوندههای هرساله برای تأمین مواد ساختمانی احتمالاً کاهش یابد. در حال حاضر، هفتمین ماه از سال است اما قانون بودجه هنوز اجرایی نشده است. برنامهریزی باید به گونهای صورت بگیرد که دستگاههای اجرایی دسترسی به مواد اولیه مورد نیاز خود داشته باشند. تأمین نیازهای داخلی از قیر باید اولویت داشته باشد و سپس مازاد برای صادرات در نظر گرفته شود.
او تأکید کرد که تهاتری قادر است به حل مشکلات شرکتهای قیرساز، مردم و دستگاههای دولتی کمک کند. برخی افراد اعتقاد دارند که به جای تخصیص سهمیه قیر، به این دستگاهها پول داده شود، اما ما با این رویکرد موافق نیستیم، زیرا پرداخت پول ممکن است در جاهای دیگر صرف شود. اما زمانی که قیر به دستگاهها ارائه میشود، میتوان به راحتی محاسبه کرد که با استفاده از قیر ارائه شده، چقدر آسفالت تولید شده است.
رکورد مصرف روزانه بنزین شکسته شد
مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآوردههای نفتی در شهریور ۱۴۰۲ اعلام کرد که با افزایش ترددهای بینشهری در پایان تابستان، مصرف روزانه بنزین به رکوردی بالغ بر ۱۳۷ میلیون لیتر رسیده است. این میزان با توجه به ۱۲۲ میلیون لیتری مصرف متوسط پیش از این، نشاندهنده افزایش قابلتوجه در مصرف بنزین است.
مصرف میانگین بنزین در ماه شهریور امسال (122 میلیون لیتر)، نسبت به ماه مشابه سال گذشته، با افزایش حدود 12 درصد و معادل 13 میلیون لیتر در روز افزایش یافته است.
با توجه به افزایش تردد جادهای و مقدار زیاد مسافرانی که به مسیرهای شمالی و شمال شرق کشور سفر میکنند، لازم است رانندگان با همکاری و هماهنگی با نفتکشها، مسیر تردد را برای انتقال سوخت به مواقع عرضه مناسب باز کنند. منتقل شدن سوخت به زمان مناسب، میتواند با تسهیل در عبور و مرور، مصرف بیشتر بنزین را در روزهای پرتردد کنترل کند. کارکنان شرکت ملی پخش فرآوردههای نفتی در سراسر کشور، آمادهباش برای سوخترسانی مناسب به نیروگاهها و مبادی عرضه دیگر هستند و پیمانکاران و رانندگان نفتکشها نیز برای این منظور آماده و همکاری کامل را ارائه میدهند.
وی از مردم درخواست کرد تا با توجه به افزایش ترددهای جادهای و افزایش مصرف سوخت، در مدیریت مصرف سوخت همکاری کنند تا از شلوغی جادهها جلوگیری شود.
مصرف بنزین خودروهای صفر رو به رشد است
در شهریور ماه سال 1402، جلیل سالاری، مدیرعامل شرکت پالایش و پخش فرآوردههای نفتی ایران، اعلام کرد که روزانه ۷۴۰ میلیون لیتر نفت خام و فرآوردههای نفتی در سراسر کشور توزیع میشود. تولید روزانه بنزین نیز حدود ۱۱۵ میلیون لیتر است. شرکت از شرکتهای دانش بنیان در حوزههای بنزینسازی و تولید کاتالیست استفاده کرده است. تا ۸۵ تا ۹۰ درصد تجهیزات در داخل کشور تولید میشود و این تجربیات و دانش به حوزههای دیگر نیز انتقال داده شده است.
در حال حاضر، مصرف سوخت در کشور متأسفانه کاهش نیافته و در واقع حتی در خودروهای جدید هم، روند مصرف افزایشی است. بعد از شیوع ویروس کرونا، مصرف بنزین با یک رشد ۱۶ درصدی روبرو بوده است. باید اولویت اصلی ما به بهینه سازی مصرف سوخت توجه کنیم. اطلاعات نشان میدهند که خودروهای خارجی مصرف بنزین صدی ۴ و خودروهای داخلی مصرف بنزین صدی ۱۰ را دارند. در حوزه حمل و نقل، هزینههای جاری بنزین و نفت و گاز به مبلغ ۵۸ هزار میلیارد ریال میرسد. هر روز، یک میلیون خودروی سنگین حدود ۶۳ میلیون لیتر نفت و گاز مصرف میکنند. همچنین، در روزهای اخیر، ۱۰ تا ۱۲ میلیون لیتر نفت و گاز به صورت قاچاقی مصرف میشود. پیش بینی میشود که در سال جاری، مصرف بنزین به ۴۲ میلیارد لیتر برسد که این به ازای یک رشد ۱۳ درصدی مصرف بنزین معادل است. واضح است که برای پاسخ به این نیازها، یک تلاش بیشتر برای بهبود مصرف سوخت لازم است.
گفته شد که در زمینه زیرساخت گاز مایع، به سبد صادرات این محصول اضافه شده و صادرات دریایی گاز مایع آغاز شده است. هر روز به میزان ۲ میلیون لیتر گاز مایع از طریق صادرات دریایی به خارج از کشور صورت میگیرد. برای حمل ناوگان سوخت، از راه حمل و نقل دریایی استفاده شد و برنامهها جهت گسترش خطوط انتقال گاز از طریق دریا به طول ۱۵۰۰ کیلومتر در دستور کار قرار دارد. همچنین، ۲۰۰ جایگاه CNG راهاندازی شده و برنامههای جدیدی برای اجرای این طرح در نقاط دیگر در حال بررسی است. در این راستا، از شرکتهای دانشبنیان جهت بازیافت بخارات بنزین در این جایگاهها استفاده شده است.
افزایش مصرف و توزیع بنزین در سال 1402
در مرداد ماه سال 1402، جلیل سالاری، مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآوردههای نفتی ایران، اعلام کرد که پالایشگاههای کشور روزانه 115 میلیون لیتر بنزین تولید میکنند. او به این نکته اشاره کرد که با وجود افزایش 13 درصدی مصرف بنزین در سال جاری، هیچ مشکلی در تأمین و توزیع بنزین در کشور وجود ندارد.
افزایش روزانه ۱۷ میلیون لیتری توزیع بنزین در سال ۱۴۰۲ نسبت به سال گذشته، افزایش ۱۳ درصدی مصرف بنزین را نشان میدهد. با این حال، با افزایش ظرفیت در سال گذشته، هیچ مشکلی در تامین سوخت به وجود نیامده است. همچنین، تردد جادهای در این سال حدود ۱۸۳ میلیون بار بوده و افزایش پنج درصدی در این بخش ثبت شده است. به طور کلی، توزیع سوخت و ساماندهی مجاری عرضه آن با توجه به افزایش مصرف، به خوبی انجام شده است.
مصرف روزانه بنزین به 122 میلیون لیتر رسید
در مرداد ماه 1402، هوشنگ فلاحتیان، معاون برنامهریزی وزارت نفت، اعلام کرد که وضعیت مصرف حاملهای انرژی در کشور مناسب نیست. به عنوان مثال، در دو سال گذشته، میانگین مصرف روزانه بنزین به 88 میلیون لیتر میرسید، اما اکنون این میزان به 122 میلیون لیتر در روز افزایش یافته است. شرکت ملی پالایش و پخش فرآوردههای نفتی و شرکت ملی پخش فرآوردههای نفتی مسئول تأمین بنزین، نفتگاز (گازوئیل) و سوختهای دیگر کشور هستند. اخیراً یک جلسه طولانی برای تأمین بنزین مورد نیاز برای سفرهای تابستانی برگزار شد.
با تمام تلاشهای انجام شده، واقعیت این است که تغییرات قابل توجهی در تکنولوژی خودروها حاصل نشده است. مصرف بالای بنزین در خودروهای داخل و خارج شهر همچنان از استانداردهای جهانی بیشتر است و هر سال حدود یک میلیون خودرو جدید وارد بازار میشود. به همین دلیل، نیاز به سرمایهگذاری در ایجاد پالایشگاههای جدید وجود دارد. اولویت باید بر افزایش بهرهوری انرژی قرار گیرد که نیازمند تعامل بین مردم، دولت و صنایع است.
تولید و مصرف بنزین سر به سر است
در ماه تیر سال 1402، علی زیار، معاون مدیر عامل شرکت ملی پالایش و پخش فراوردههای نفتی، اعلام کرد که در زمان شیوع ویروس کرونا، مصرف بنزین به 30 تا 40 میلیون لیتر رسیده است در حالی که تولید این شرکت بیش از 90 میلیون لیتر بوده است. بنابراین، 50 تا 60 میلیون لیتر بنزین برای صادرات باقی مانده است. اما پس از پایان شیوع کرونا، مصرف بنزین ناگهان افزایش یافته و شرکت توانایی تولید یک مقدار بزرگ بنزین را برای تأمین نیاز روزانه بازار داخلی ندارد. به همین دلیل، تمام تولیدات بنزین و نفتگاز به مصرف داخلی اختصاص یافته و از فروش صادراتی صرفنظر شده است که این منجر به از دست دادن درآمد از فروش خارجی و وارد کردن شرکت به مشکلات مالی شده است.
میزان مصرف بنزین در حال حاضر در کشور 110 میلیون لیتر در روز است، در حالی که تولید آن در پالایشگاهها به حدود 98 تا 104 میلیون لیتر در روز محدود شده است. با افزایش واحدهای تولید، ما توانستیم تا حداکثر ظرفیت خود، 110 میلیون لیتر بنزین تولید کنیم. هم اکنون تولید و مصرف همزمان در سطح 110 میلیون لیتر در روز قرار دارند. در برخی موارد، تولید به 117 میلیون لیتر هم افزایش یافته است. اگر میزان مصرف افزایش یابد، باید اقداماتی اتخاذ شود تا مصرف کاهش یابد یا از روشهای دیگر مانند واردات و سوآپ استفاده شود تا نیازهای مردم تأمین شود.
با قرار دادن خودروهای غیراستاندارد با مصرف سوخت 12 لیتر در 100 کیلومتر، که 3 برابر استانداردهای جهانی است، در دسترس مردم، راهی به جز رونق و افزایش تقاضا و مصرف نداریم. مردم بیگناه هستند چرا که در ساخت موتور خودرو دخالتی ندارند؛ مسئولیت اینکه خودروهای با کیفیت پایین و با مصرف سوخت بالا تولید کنند بر عهدهی تولیدکنندگان خودرو است. بخش تولید سوخت نیز باید به زحمت بر بنزین و گازوئیل کشیده شده، که برای سوخت خودروهای با مصرف بالا تولید میشود. اکنون، حتی موتورهای خودروهای جدید مصرف سوخت بیشتری نسبت به نسلهای قبلی دارند. تولیدکننده خودروها در حال تلف کردن ثروت ملی هستند و به این موضوع توجهی ندارند که چطور سوخت خودرو با مصرف بالا، با این رقم دیگر تولید شود.
تولید بنزین یورو 5 در سالهای آینده
در مراسم رونمایی از کاتالیست ساخت ایران RFCC، مجید رجبی، مدیرعامل شرکت پالایش نفت امام خمینی شازند، اعلام کرد که در حال حاضر شرکت توانسته است روزانه 16 میلیون لیتر بنزین یورو 4 تولید کند. اگرچه تولید بنزین یورو 5 در برنامه اصلی شرکت نبود، اما ایشان اعلام کردند که امکان تولید آن وجود دارد. مدیرعامل اظهار نمود که تولید و عرضه بنزین با کیفیت برای شرکت امکانپذیر است و در حال حاضر بنزین یورو 4 تولید شده توسط شرکت، با استانداردهای اروپایی سازگاری داشته و کیفیت بالایی را دارا میباشد.
درباره کاتالیست رونمایی شده صحبت میکنید. این کاتالیست باعث میشود که نگرانی درباره تامین بنزین برطرف شود. اگر این کاتالیست وجود نداشت، ممکن بود مشکلاتی در تامین بنزین پیش آید. این کاتالیست توسط یک شرکت دانشبنیان ایرانی تولید شده و با حمایت پالایشگاه شازند به بازار عرضه شده است. این پروژه ۱۰ سال پیش آغاز شد و اکنون به مرحله تولید نهایی رسیده است. تولید کاتالیست بومی باعث میشود که تولید بنزین و سایر محصولات پالایشگاه بهصورت پایدار انجام شود و تضمین میشود که کیفیت بنزین کاهش نیابد. بنزین پالایشگاه تحت نظارت یک سازمان متخصص وزارت نفت قرار دارد و تا زمان تأیید آنها اجازه عرضه نمیشود. ما تأکید داریم که کیفیت همیشه از کمیت مهمتر است و محصولاتمان را با کیفیت بالا عرضه میکنیم.
خانم رجبی در مورد برنامه تولید توضیح داد. در حال حاضر، برنامه افزایش تولید در حال اجرا نیست. اما، 12 میلیون لیتر گازوئیل با کیفیت بالا و 3 میلیون لیتر نفت سفید با کیفیت تولید میشود. همچنین، مقدار لازم از سوخت جت تولید میشود و 1800 تن گاز مایع در این پالایشگاه تولید میشود.
خودروها اصلیترین عامل ناترازی بنزین هستند
در ماه خرداد سال 1402، مشکل ناترازی بنزین از ذخایر استراتژیک و ادغام محمولههای وارداتی با تولید داخلی به پايان نرسيده است. اما، با تمام کارکرد ظرفیت پالایشگاهی و مجتمعهای پتروشیمی، تولید بنزین در کشور افزایش یافته است. هرچند در رقابت بین تولید و مصرف، مصرف برتری دارد و حتی در روزهای با ترافیک کم، ثبت رکوردهای جدید در مصرف بنزین دیده میشود.
مسئله ناترازی بنزین در ایران ابعاد گستردهای دارد، از جمله عوامل عقبماندگی توسعه ظرفیت تولید، عدم تنوعبخشی به سبد سوخت، ناکارآمدی در مصرف بنزین و عدم مدیریت مناسب برای کنترل مصرف زیاد بنزین است. این عدم توجه و عدم تعقل در استفاده از منابع سبب شده است که ایران از یک کشور صادرکننده بنزین به یک کشور واردکننده بنزین تبدیل شود.
مالک شریعتی نیاسر، سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی، در فروردین ماه اعلام کرد که بر اساس تأییدهای اخیر، ایران قصد دارد در مدتی از سال جاری بنزین به ارزش 600 میلیون دلار وارد کند. او اظهار کرد که با توجه به پیشبینیهای دولت برای سال آینده، احتمالا تراز تولید و مصرف بنزین منفی خواهد شد، به این معنا که متوطنان مجبور به واردات بیشتر بنزین از خارج از کشور خواهند شد.
نقش بسیار مهم خودروها در مصرف نامناسب سوخت را نباید نادیده بگیریم و عمدهترین عامل ایجاد مصرف نامناسب سوخت را میتوان به بحران خودروهای قدیمی نسبت داد. یکی از مسائل حیاتی در زمینه خودروها، فرسودگی و عقب افتادگی سالها در بحث حمل و نقل کشور است.
به گفته یک مقام معاون در محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست کشور، از هر 25 میلیون خودرو که در جادهها حرکت میکنند، حدود 6.5 میلیون خودرو فرسوده هستند. این بدان معناست که حدود یک چهارم از خودروهای درحال حرکت، به شدت فرسوده هستند. این خودروها نه تنها مصرف بنزین زیادی دارند بلکه آلودگی محیط زیست توسط آنها نیز بسیار بیشتر از خودروهای دیگر است.
جلیل سالاری، مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآوردههای نفتی، تصریح کرده است که بیشتر از 20٪ از خودروها در کشور ما بالای 20 سال قدمت دارند. او ابراز نگرانی کرده است که عملیات خروج خودروهای فرسوده از ناوگان به دلیل غفلت از تبصره 13 متوقف شده است. برای صرفهجویی در مصرف سوخت، نیاز به اجرای سریع سیاستهای بهینهسازی مصرف، به ویژه در حوزه حمل و نقل و خودرو، وجود دارد. اگر این سیاستها اجرا شوند، میتوان روزانه حدود 16 میلیون لیتر سوخت صرفهجویی کرد. همچنین، لازم است که به همراه خودروهای جدیدی که به بازار عرضه میشوند، تعدادی از خودروهای قدیمی و فرسوده را از ناوگان خارج کنیم؛ زیرا تعداد خودروهای در چرخه از 19 میلیون در سال 92 به 30 میلیون افزایش یافته است.
تأثیر خودروها بر مصرف بنزین، به خودروهای جدید نیز برمیگردد. خودروهای جدید تولید شده در کشور ما نیز متوسط مصرف بنزین بالایی دارند نسبت به استانداردهای جهانی. بر اساس اظهارات سعید مداح مروج، مدیر هماهنگی و نظارت بر عملیات شرکت پالایش و پخش فرآوردههای نفتی، متوسط مصرف خودروها در ایران نزدیک سه برابر مصرف استاندارد جهانی است، در حالی که خودروهای ما باید در هر 100 کیلومتر 4 لیتر بنزین مصرف کنند، اما در حال حاضر میانگین مصرف بنزین خودروهای ایرانی بین 10 تا 12 لیتر در هر 100 کیلومتر است.
به عبارت دیگر، اگر تولید خودروهای کممصرف در ایران جایگزین خودروهای پرمصرف شود و به استانداردهای جهانی در مصرف بنزین دست پیدا کند، میزان مصرف بنزین کشور به تأثیرگذاری به چشمگیری کاهش خواهد یافت. با تصحیح یک فاکتور کلیدی دربین موارد مختلف، علاوه به اندازهگیری انقلاف بنزین، ایران مجدداً به عنوان صادرکننده بنزین نقش خود را بازگرداند.
کاهش مصرف چشمگیر بنزین سوپر
در خرداد ماه ۱۴۰۲، اسدالله قلیزاده، رئیس اتحادیه جایگاهداران سوخت کشور، اعلام کرد که مصرف بنزین در کشور به حدود ۱۱۰ میلیون لیتر در روز افزایش یافته است. وی بیان کرد که وضعیت فعلی برای دولت و بخش خصوصی، از جمله جایگاهها و مردم در زمینه تولید، حمل و نقل و توزیع، مناسب نیست و نیازمند اصلاحات جدی برای بهبود وضعیت این بخش و رضایت مردم، بخش خصوصی و کشور است.
در سالهای اخیر، مصرف فراوردههای نفتی در کشور به شدت افزایش یافته است. این موضوع باعث نارضایتی مردم و نگرانی کارشناسان مختلف در حوزههای مختلف شده است. تعلل در اتخاذ تصمیمات و عدم توجه به نیازهای واقعی مصرفکنندگان، باعث ایجاد مشکلات برای زنجیره تأمین سوخت شده و واردات بنزین نیز به گونهای که تهدیدناک عمل کند. این اقدامات عدم تصمیمگیری منجر به آسیبهای جدیتری برای اقتصاد کشور میشود.
رییس انجمن جایگاهداران سوخت کشور پیشبینی کرده است که در سال آینده، مصرف بنزین به حدود ۱۱۵ میلیون لیتر روزانه افزایش خواهد یافت و در روزهای پرمصرف و روزهای ترافیکی، این مقدار به بیش از ۱۳۰ تا ۱۳۵ میلیون لیتر در روز افزایش خواهد یافت. او اظهار داشته است که اگرچه جایگاههای عرضه سوخت در ایران در رتبه دهم جهانی قرار دارند، اما از نظر سودآوری تنها در رتبه صدم قرار دارند. او معتقد است که مشکلات مربوط به تخصیص، فروش، عرضه و قیمتگذاری سوخت در ایران موجب آسیبهای جدی در بخشهای مختلف اقتصادی شده است.
آقای قلیزاده اظهار کرد که به دلیل افزایش قیمت بنزین سوپر و عدم انتقال آن به جایگاهها، مردم دیگر به این نوع سوخت علاقهای ندارند و به جای آن از بنزین معمولی و یورو ۴ استفاده میکنند. مسئولان دولتی مدعی شدهاند که کیفیت بنزین معمولی و یورو ۴ بسیار خوب است، بنابراین تعریف بنزین سوپر برای مصرف کمتر شده است. پالایشگاهها نیز اظهار کردهاند که به دلیل افزایش مصرف بنزین معمولی و یورو ۴، قادر به تولید بنزین سوپر به مقدار معمول خود نیستند و بنابراین تولید بنزین معمولی اولویت دارد. در نتیجه، عرضه بنزین سوپر در کشور ۸۰ درصد کاهش یافته است.
با کاهش 30 درصدی مصرف، میتوان بنزین صادر کرد
در اردیبهشت 1402، مالک شریعتی، سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس، در هنگام برگزاری بیست و هفتمین نمایشگاه بینالمللی نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی، اشاره کرد که در گذشته، شرکتها و نمایندگان شرکتهای خارجی، برای صادرات محصولات مورد نیاز صنعت نفت به ایران، در این نمایشگاه حضور داشتهاند. اما اکنون، با تمرکز بر تولید فناوری دانشبنیان، شرکتهای ایرانی توانستهاند برخی از تجهیزات مورد نیاز را تولید کنند، البته این امر به حمایت قوی دولت نیاز داشته است. به عقیده شریعتی، مصرف بهینه انرژی در کشور موقعیت مناسبی ندارد و اهداف قرار بود که شدت مصرف انرژی در کشور تا 50 درصد کاهش یابد. اما به دلیل عدم دستیابی به این اهداف، شدت مصرف انرژی نیز افزایش یافته است. او با تاکید بر این نکته اظهار کرد که اقتصاد انرژی کشور بر پایه انرژیهای فسیلی است و لازم است ابزارها و تسهیلاتی برای مردم فراهم شود تا بتوانند در کاهش شدت مصرف انرژی کمک کنند و این موضوع تضمین شود.
وی تاکید کرد که اگر مصرف بنزین در خودروها به میزان 30 درصد کاهش یابد، مشکلات بخش حل خواهد شد و حتی ما ممکن است به یک صادرکننده بنزین تبدیل شویم. او بیان کرد که صنایع انرژی به طرز ناکارآمدی اداره میشوند و بهرهوری در تمام صنایع، از جمله صنعتهای ساختمانی و حملونقل، وجود ندارد. در زمینه تولید انرژی، امکاناتی وجود دارد اما کنترل کاهش مصرف انرژی به شکل متمرکز واحدی وجود ندارد.
به نظر میرسد که وزارتخانههای نفت و نیرو قادر به برعهدهگیری این مسئولیت نیستند، زیرا وظایف آنها در تناقض است. برای حل مشکل افزایش مصرف انرژی در ایران، پیشنهاد میشود که بخشهای مختلف مرتبط با مصرف انرژی تجمیع و ترکیب شده و زیر نظر ریاست جمهوری به فعالیت بپردازند.
به پیشنهاد آقای شریعتی، ایجاد معاونت راهبردی انرژی و ایجاد یک صندوق بهرهوری مالی به عنوان بازوی مالی، باعث تأمین حدود 30 هزار میلیارد تومان منابع اولیه برای اجرای طرحهای بهرهوری انرژی میشود. اگر دولت لایحهای در این زمینه ارائه کند، اجرای طرحها سریعتر و بدون بار مالی اضافی صورت خواهد گرفت. اگر دولت اقدام نکند، مجلس در جریان برنامه هفتم توسعه، اقدام به ایجاد این معاونت خواهد کرد.
در پاسخ به نظرات ابراز شده، باید توجه داشت که دو دیدگاه مختلف در مورد قیمت و مصرف بنزین وجود دارند. یک گروه اعتقاد دارد که قیمت بنزین در کشور بالاست و باید کاهش یابد، در حالی که دیدگاه دیگر بر این است که باید قیمتگذاری بنزین به نرخ پایه در خلیج فارس تطابق یابد. اما واقعیت این است که هر دسته کسب و کاری به یک قیمت تمام شده دست پیدا میکند که باید با فرآیند معقول تعیین شود. اعلام قیمت تمام شده نشاندهنده بهرهوری و عدم دلالت است و امکان حذف ددلالتها را فراهم میکند. همچنین، اعلام قیمت تمام شده میتواند وضعیت واقعی یارانهها را نشان دهد و افزایش یا کاهش قیمت بنزین به شکل تدریجی صورت بگیرد.
مصرف روزانه بنزین به 110 میلیون لیتر رسید
در اردیبهشت 1402، علیاکبر نژادعلی، مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآوردههای نفتی، اعلام کرد که افزایش مصرف بنزین در کشور غیرمنتظره است. او اظهار کرد که در سال گذشته نسبت به سال 1400، مصرف بنزین 21 درصد افزایش یافته است. در حال حاضر، 47 روز از سال جاری گذشته و با رشد 10 درصدی، بیش از 110 میلیون لیتر بنزین مصرف شده است که معادل مقدار تولید شده است.
میزان مصرف انرژی در کشورمان نسبت به سایر کشورها بسیار بالاست. عواملی همچون فرسودگی ناوگان حمل و نقل، افزایش تعداد خودروها، استفاده از تکنولوژیهای قدیمی در تولید خودروها و قاچاق سوخت، به افزایش مصرف سوخت در کشور انجامیده است.
در ۴۷ روز ابتدایی سال جاری، متوسط مصرف نفتگاز در کشور ۱۰۳.۲ میلیون لیتر بوده است، که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۴ درصد افزایش داشته است. در سال گذشته، متوسط مصرف ۱۱۲ میلیون لیتر بوده که پیشبینی میشود با رشدی در نیمه دوم امسال به میانگین روزانه ۱۱۶ میلیون لیتر افزایش یابد.
تکذیب واردات بنزین و صادرات بنزین
در اردیبهشت ماه سال 1402، آقای علی اکبر نژادعلی، مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآوردههای نفتی، ادعاهای مربوط به واردات بنزین را رد کرده و تأیید کرده است که سوآپ فراوردهای است که در دسترس است. او بیان کرده است که با توجه به تناسب تولید و مصرف، تاکنون واردات بنزین انجام نشده است. همچنین، او اطلاعات جالبی درباره مصرف بنزین در ایران ارائه کرده است.
- سیر رشد مصرف بنزین در کشور عدد غیرمنتظرهای است به طوری که در سال 1401 نسب به 1400 حدود 20 درصد رشد مصرف داشتیم.
- امسال متوسط رشد مصرف نسبت به سال گذشته، حدود 10 درصد است و بیش از 110 میلیون لیتر در روز مصرف بنزین در کشور ثبت میشود.
- بدلیل مصرف بالا، فعلا صادرات بنزین انجام نمیشود.
- در حوزه نفتگاز، آمار مصرف در سال 1402 حدود 103 میلیون لیتر در روز است که نسبت به سال قبل 4 درصد افزایش را نشان میدهد.
- امسال انتظار داریم مصرف نفتگاز به 115 میلیون لیتر برسد.
- روزانه 24 میلیون لیتر سیانجی مصرف میشود که اگر این کار انجام نمیشد، به همین میزان باید واردات بنزین انجام میدادیم.
تفاوت مصرف بنزین در ایران و جهان
در ماه اردیبهشت سال 1402، علی زیار، معاون مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآوردههای نفتی ایران، توضیح داد که واردات بنزین به منظور تأمین ذخایر استراتژیک بوده و نه برای تأمین نیاز روزانه. او بیان کرد که همانگونه که کشورها برای تأمین مواد غذایی ذخایری استراتژیک را در نظر میگیرند، برای انرژی نیز این اقدام ضروری است. این ذخایر باید در حد قابل قبولی باشند تا کشور در مواقع اضطراری به آنها دسترسی داشته باشد. علی زیار همچنین اظهار کرد که در حال حاضر وضعیت تولید و مصرف بنزین در کشور منفی نیست و از این لحاظ نیاز به واردات بنزین برای مصرف فعلی وجود ندارد.
در این شرایط که مصرف بنزین در حال افزایش است، یکی از دلایل اصلی این افزایش، وجود خودروهای غیر استاندارد در جامعه است. این خودروها دارای مصرف بنزین بیشتری نسبت به استانداردهای جهانی هستند، که باعث افزایش هزینههای تأمین بنزین در کشور میشوند. اگر بتوانیم مصرف بنزین را کاهش دهیم و خودروهایی که سوخت زیادی مصرف میکنند را تعویض کنیم، میتوانیم به تولید ارزش افزودهای برای کشورمان کمک کنیم. زیرا کشور ما نیازمند سرمایهگذاری در تولید فرآوردههای نفتی است و به دلیل بی کیفیتی خودروها، منابع ملی به طور غیر ضروری تلف شده و به آلودگی هوا منجر میشود.
میزان مصرف بنزین خودروهای فرسوده
در اردیبهشت 1402، محمد مشهدیشریف، رئیس انجمن مراکز اسقاط و بازیافت خودرو، اعلام کرد که خودروهای فرسوده، از جمله خودروهای سواری، موتورسیکلتها و کامیونها، تقریبا دو برابر بیشتر از خودروهای جدید بنزین مصرف میکنند. با فرض اینکه میانگین مصرف روزانه یک خودروی سواری حدود 4.13 لیتر باشد، یک خودرو فرسوده تقریبا 8.26 لیتر بنزین مصرف میکند. با در نظر گرفتن نرخ بنزین فوب خلیجفارس 70 سنت بر دلار و هزینه 50 هزار تومان برای هر لیتر بنزین، هزینه روزانه سوخت یک خودرو فرسوده حدود 132 هزار تومان است. با توجه به تعداد خودروها و موتورسیکلتهای فرسوده بالغ بر 272 میلیارد تومان، سالانه حدود 99 هزار و 280 هزار میلیارد تومان سوخت توسط این خودروها مصرف میشود.
در چهار سال آینده، پیشبینی میشود مصرف بنزین به میزان ۳۳ درصد افزایش یابد. این افزایش به معنای افزایش مصرف بنزین تا ۳۱ میلیون لیتر در آیندهی نزدیک است، در حالی که تولید داخلی این میزان را پوشش نمیدهد و باید بخشی از بنزین از خارج وارد کشور شود. با از دست رفتن خودروهای فرسوده، میتوان میزانی تا ۳۳ میلیون لیتر از بنزین دخالتناپذیر را صرفهجویی کرد. این به معنای احتمال صرفهجویی در هزینه واردات بنزین است و برای کشور فرصتی برای ذخیره یا حتی صادرات بنزین فراهم میکند. به زبان دیگر، تهدید مصرف بنزین بیشازاد با از بین بردن خودروهای فرسوده به فرصتی برای کشور تبدیل میشود تا منابع ارزی خود را گسترش دهد.
افزایش 9 درصدی مصرف بنزین در سال 1402
در ماه فروردین سال 1402، علیاکبر نژادعلی، مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآوردههای نفتی، اعلام کرد که مصرف بنزین در سراسر کشور به میانگین 111 میلیون و 300 هزار لیتر رسیده است، که نسبت به مدت مشابه در سال گذشته، یعنی 1401، افزایش 9 درصدی را نشان میدهد. این میانگین مصرف روزانه بنزین در این دوره 102 میلیون لیتر بوده است.
در تاریخ نوزدهم فروردینماه، حدود 108 میلیون و 300 هزار لیتر بنزین در کشور توزیع شد. این مقدار توزیع شده با توجه به ذخیرهسازیهای مناسب انبارهای نفت قابل تأمین است و تولیدات پالایشی نیز میتواند نیاز مصرف را پوشش دهد. اما با وجود تعادل بین تولید و مصرف، برای مدیریت بهتر مصرف باید به رویکردهای صرفهجویی توجه بیشتری شود. افتخار بزرگی که صنعت نفت به دست آورده است، راهاندازی پالایشگاه ستاره خلیجفارس و تبدیل شدن به صادرکننده بنزین است. اما افزایش پیوسته مصرف به دلیل تولید روزافزون خودروهای نو، پیر شدن خودروهای قدیمیتر و عدم کاهش ترددهای زمینی، باعث افزایش ناپایدار مصرف سوخت شده است.
با تأکید بر گفتههای وی، از تاریخ 20 اسفندماه 1401 تا تشکیل ستادی ویژه، اقداماتی مانند افزایش ظرفیت انبارهای نفت، اعزام گروههای نظارتی و پایشی به جایگاههای سوخت و انجام آموزشهای لازم برای حل چالشها، پایش موجودی مناطق و اطلاعرسانی به مناطق برای تأمین و ارسال بهموقع سوخت به مجاری عرضه صورت گرفت. در نتیجه، هیچ جایگاهی در این مدت با کمبود سوخت مواجه نشد. همچنین، توزیع بنزین در روز 29 اسفندماه سال 1401 نسبت به مدت مشابه پارسال 27 درصد افزایش داشته است. او اظهار داشته است که در بعضی از شهرستانها، مصرف روزانه بنزین کشور نسبت به پیشبینیهای انجام شده افزایش یافته است. به عنوان مثال، مصرف بنزین در ایام نوروز در استان فارس تا دو برابر افزایش داشته و در برخی روزها به 10 میلیون لیتر در روز رسیده است. مناطق تهران، اصفهان، مشهد و کلانشهرها در توزیع مقداری بنزین رکورددار بوده و نیازمند مدیریت ویژه به منظور مدیریت مصرف افزایش یافته و نیز نزدیک شدن به فصل تابستان هستند.
با جمعآوری کارتهای سوخت آزاد جایگاهداران، تغییری در مقدار سهمیه و روند عرضه بنزین به مردم اتفاق نخواهد افتاد. افراد میتوانند از طریق کارت سوخت شخصی خود سوخت تهیه کنند، موضوعی که هموطنان باید به آن توجه کنند. سهمیه قیمت اول و دوم (آزاد) در کارتهای سوخت شخصی شارژ میشود و امیدواریم که فرهنگ استفاده از کارت سوخت شخصی در جامعه جا افتاده و بهینهسازی فرآیندهای عرضه سوخت تسهیل شود. البته، کارت سوخت اضطراری همچنان در دسترس خواهد بود برای مواقعی که سهمیه فردی به پایان رسیده یا فرد کارت خود را فراموش کرده است. با این حال، تشویق مردم به استفاده از کارت سوخت شخصی امری ضروری است تا فرآیند توزیع و تحویل سوخت بهبود یابد و مدیریت بهتری برقرار شود.
آمار مصرف بنزین در نوروز 1402
براساس گزارش شرکت ملی پالایش و پخش، میانگین مصرف روزانه بنزین در ایام نوروز 1402 از اول تا سیزدهم فروردین، به 113 میلیون و 900 هزار لیتر رسیده است که نسبت به سال قبل 5.6 درصد افزایش داشته است. جدول زیر جزئیات مصرف بنزین در این روزهای نوروز را نمایش میدهد:
ایام نوروز 1402 | مصرف روزانه | تغییر نسبت به نوروز 1401 |
---|---|---|
1 فروردین | 99.3 میلیون لیتر | افزایش 11 درصدی |
2 فروردین | 122.7 میلیون لیتر | افزایش 8.6 درصدی |
3 فروردین | 120.4 میلیون لیتر | افزایش 5.8 درصدی |
4 فروردین | 110.1 میلیون لیتر | افزایش 0.7 درصدی |
5 فروردین | 120.9 میلیون لیتر | افزایش 19.7 درصدی |
6 فروردین | 117 میلیون لیتر | افزایش 2.8 درصدی |
7 فروردین | 122 میلیون لیتر | افزایش 9.5 درصدی |
8 فروردین | 103.5 میلیون لیتر | کاهش 5.6 درصدی |
9 فروردین | 112.6 میلیون لیتر | افزایش 3.5 درصدی |
11 فروردین | 110.1 میلیون لیتر | کاهش 9 درصدی |
12 فروردین | 127.9 میلیون لیتر | افزایش 5.4 درصدی |
13 فروردین | 93.1 میلیون لیتر | افزایش 15.9 درصدی |
میانگین مصرف | 113.9 میلیون لیتر | افزایش 5.6 درصدی |
این جدول بر اساس اطلاعات رسمی از شرکت ملی پخش تهیه شده است.
پیش بینی افزایش مصرف بنزین در 1402
در فروردین 1402، آقای جلیل سالاری، مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآوردههای نفتی، اعلام کرد که متأسفانه مصرف بنزین به طور چشمگیری افزایش یافته است. در سال 1401، مصرف بنزین با افزایش 20 درصدی مواجه شد و در سال 1402 نیز نسبت به سال گذشته، افزایش 11 درصدی در مصرف بنزین را شاهدیم.

در حال حاضر، بیش از 29 میلیون خودرو در جریان حمل و نقل کشور قرار دارند. با این حال، مصرف سوخت در ایران هنوز به استانداردهای جهانی نمیرسد و بسیاری از خودروها به عنوان خودروهای پرمصرف شناخته میشوند. این وضعیت نیازمند توجه و اقدام فوری است.
بنزین بیش از 112 تا 115 میلیون لیتر در روز در پالایشگاههای کشور تولید میشود. با ورود حدود یک میلیون خودرو به شبکه حمل و نقل سالانه، نیاز به یک میلیارد لیتر بنزین پیش بینی میشود. احداث یک پالایشگاه با ظرفیت روزانه 150 تا 200 هزار بشکه بنزین برای تامین این مصرف الزامی است و زمان لازم برای احداث آن حداقل پنج سال است.
افزایش مصرف بنزین در اسفند 1401
به گزارش مرکز پخش فرآوردههای نفتی، مصرف بنزین در کشور در روز جمعه، 26 اسفندماه 1401، به بیش از 115 میلیون لیتر افزایش یافت. این آمار نشان میدهد که مردم ایران در این روز، نسبت به همین روز در سال گذشته، بیش از 20 درصد بنزین بیشتر مصرف کردند.

میانگین مصرف بنزین در کشور در سال 1401، حدود 104.5 میلیون لیتر در روز بوده است که این آمارها به دقت ثبت شده است.
با اظهارات جلیل سالاری، مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآوردههای نفتی ایران، آشکار شده است که با توجه به رکورد مصرف بنزین، مدیریت مناسب تامین و توزیع سوخت، ما توانستیم روزانه حدود 130 میلیون لیتر بنزین را عرضه کنیم. او همچنین بیان کرد که برای تأمین سوخت مورد نیاز برای ایام نوروز 1402 در ایران، آمادگی کامل وجود دارد.
این آمار نشان میدهد که در ده روز آخر سال ۱۴۰۱، مصرف بنزین در ایران به میزان میانگین ۱۲۱.۸ میلیون لیتر بوده است. این مقدار نشان دهنده افزایش 13.۹ درصدی نسبت به دورهی مشابه سال ۱۴۰۰ است. همچنین در روز آخر سال ۱۴۰۱، بیش از ۱۴۴ میلیون لیتر بنزین مصرف شد که این عدد به عنوان یک رکورد بیسابقه در مصرف بنزین در ایران شناخته میشود.
راهکاری برای کاهش مصرف بنزین
در اسفند 1401، عباس کاظمی، مدیر عامل پیشین شرکت پالایش و پخش فرآوردههای نفتی، به راهکارهایی برای کاهش مصرف و تأمین بهینه بنزین پرداخت. او تأکید کرد که باید به توسعه سبد سوخت اهمیت داده شود و بهینهسازی مصرف سوخت که در دهه 80 تدوین شد، اکنون باید با توسعه سیانجی و اضافه کردن الپیجی به سبد سوخت، مسئله کمبود بنزین را حل کرد. انتقال سرمایه به زیرساختها، احداث پالایشگاه جدید و تأمین سرمایهگذاریهای لازم برای این منظور از دیگر راهکارهای ارائه شده توسط عباس کاظمی بوده است. او اعلام کرد که ایجاد یک پالایشگاه جدید با تمرکز بر تولید محصولات پتروشیمی به عنوان پایه، میتواند در توسعه صنعت پالایشگاهی کشور تأثیرگذار باشد و به کسب سود برای سرمایهگذاران کمک کند.
بنا به اظهارات وی، در حال حاضر قابلیت استفاده از 40 میلیون متر مکعب گاز طبیعی فشرده (CNG)، معادل 40 میلیون لیتر بنزین، در ایران وجود دارد. در حال حاضر تنها 22 میلیون متر مکعب از این ظرفیت به کار گرفته میشود و 18 میلیون متر مکعب از ظرفیت خالی باقی میماند. ایجاد یک مکانیزم قیمتگذاری مناسب میتواند افراد را به سمت استفاده از CNG سوق دهد و در نتیجه، تقاضای بنزین کاهش یابد. از سوی دیگر، تشویق خودروسازان به تولید خودروهای CNG، با توجه به ظرفیت زیرساختی موجود برای استفاده از این منبع انرژی در کشور، میتواند برای کاهش مصرف بنزین مؤثر باشد. این تحول نیازمند توجه به ارتقای حمل و نقل عمومی و توسعه تکنولوژیهای کم مصرفتر در تولید خودروهاست. به نظر او، سرمایهگذاری در این زمینه بسیار محرک و ارزشمند است و با افزایش زیرساختهای حمل و نقل عمومی، امکان کاهش تقاضای بنزین نیز وجود دارد.
بنزین سوپر در بیشتر استان ها توزیع نمی شود
در بهمن ماه سال 1401، همایون صالحی، رئیس کانون انجمنهای صنفی جایگاهداران، به افزایش مصرف بنزین اشاره کرد. او اعلام کرد که در یک روز از ماه دی، مصرف بنزین به 118 میلیون لیتر رسید، که یک افزایش بیسابقه محسوب میشود. این افزایش در مصرف بنزین در فصل زمستان، که همواره کاهش پیدا میکرد، امسال به دلیل عواملی از جمله افت فشار گاز اتفاق افتاده است.
پیشبینی شده است که در نوروز امسال با مشکل تامین بنزین مواجه خواهیم شد و هنوز معلوم نیست که این مشکل به ورود ارزی ربط دارد یا نیاز به تولید بیشتر بنزین داریم. اما همه ارکان معتقدند که باید ظرفیت تولید را افزایش دهیم. از اخباری که از پالایشگاه اصفهان به دست آمده، به شدت تلاش میشود تا تولید بیشتری انجام شود. همچنین برنامهای برای دورههای درازمدت و میانمدت تا سال ۱۴۰۵ نیز در نظر گرفته شده است.
آقای صالحی بیان کرده است که هر سال این مسائل رخ میدهند و باید اقداماتی انجام شود تا مشکل تامین سوخت برای نوروز حل شود و هیچ چالشی پیش نیاید.
واردت بنزین سوپر بهعنوان بخشی از برنامه تامین سوخت در کشور مشکلاتی داشته است و این مشکلات در سالهای اخیر تشدید شده است. هماکنون، توزیع بنزین سوپر بهطور قابلتوجهی کاهش یافته و بسیاری از استانها با کمبود این نوع سوخت مواجه هستند. این مشکلات نشاندهنده وضعیت نامطلوب بنزین سوپر در کشور است. طبق آمارها، حداقل میزان موردنیاز برای تأمین بنزین سوپر باید روزانه 5 میلیون لیتر باشد؛ اما فعلاً تأمین و توزیع این حجم وجود ندارد. تنها آمادهسازی برای توزیع روزانه 24 میلیون مترمکعب بنزین سوپر در 2500 پایگاه عرضه سیانجی انجام میشود، در حالی که برخی استانها با اشباعی بخشیده شده و ظرفیت جایگاههای عرضه آنها کمتر از 60 درصد است.
بنزین یورو 2 در کلانشهرها توزیع نمی شود
بهمن 1401: رضا نواز، سخنگوی اتحادیه جایگاهداران سوخت، اعلام کرد که مصرف روزانه بنزین در استان تهران حدود 20 میلیون لیتر است که دو برابر کشوری مانند ترکیه است. در کلانشهرها، 95 درصد بنزین از نوع یورو 4 است؛ به عبارت دیگر، در این شهرها الزام محیط زیستی است که سوخت یورو 4 توزیع شود و بنزین معمولی در تهران موجود نیست. اما با توجه به شرایط سختتر در حال حاضر، بین 600 تا 700 هزار لیتر از این مقدار بنزین برای استفاده از بنزین سوپر مصرف میشود. بر اساس استانداردهای ملی و قوانین حفاظت از هوا و شرایط موجود، 50 درصد از بنزین توزیعی در کشور بنزین یورو 4 است و توزیع بنزین یورو 4 در کلانشهرها اجباری است.
میانگین مصرف روزانه بنزین به 104 میلیون لیتر رسید
در دسامبر سال 1401، مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآوردههای نفتی، با اعلام این موضوع که متوسط مصرف روزانه بنزین در این ماه به ۱۰۴ میلیون لیتر رسیده است، اعجاب آمیز است. او بیان کرد که مصرف بنزین در ماههای سرد، به جای کاهش، در واقع افزایش یافته است. این امر باعث شده است که هموطنان خود را به مدیریت مصرف تشویق کند و از سفرهای غیرضروری خودداری کنند، تا بتوانند از ظرفیت خطوط لوله و ناوگان حملونقل فرآوردهها برای تامین سوخت موردنیاز نیروگاهها بهره ببرند.
بنا به گزارشات، تعطیلی برخی ایستگاههای سوخت به دلیل کاهش فشار گاز طبیعی صورت گرفته است. تأمین بنزین برای مناطقی که این ایستگاهها تعطیل شدهاند، به نظر میرسد کامل و بروز مشکلی جدی نیست. با این حال، با توجه به پیشبینی کاهش دما در کشور، انتظار میرود با کاهش ترددها، بتوان زیرساختهای توزیع سوخت را به مناطقی با دماهای بسیار پایین بهکار برد.
مصرف بنزین در ایران معادل یک کشور 300 میلیونی است
در دی ماه سال 1401، مدیر هماهنگی و نظارت بر عملیات شرکت ملی پالایش و پخش فرآوردههای نفتی ایران، در پاسخ به سوالی درباره تفاوت بنزین توزیعی در تهران و مناطق اطراف آن، توضیح داد که این تفاوت اصلیاً در عدد اکتان بنزین است و نه در سایر ویژگیها. بنزینی که در شهرهای بزرگ مانند تهران، اصفهان، مشهد، اراک و البرز عرضه میشود، دارای استاندارد یورو 4 است. مصرف بنزین در تهران روزانه حدود 12 میلیون لیتر است و بنزین توزیع شده بر اساس استاندارد یورو 4 است. اما در مناطق اطراف این شهرها، موضوع متفاوت است. توانایی تولید بنزین با استاندارد یورو 4 در کشور روزانه 75 میلیون لیتر است و طبق قوانین تدوین شده، باید حداقل 90 درصد از مقدار مصرفی بنزین بر اساس استاندارد تولید و توزیع شود. با این حال، مصرف فعلی حدود 105 میلیون لیتر روزانه است که این امر با سقف تولید مورد نظر، به یک مشکل تبدیل شده است.
مصرف انرژی در ایران، سه برابر میانگین جهانی است. این به این معناست که یک کشور با جمعیت 85 میلیون نفر، مصرف انرژی معادل یک کشور با جمعیت 280 تا 300 میلیون نفر دارد. این مصرف زیاد از انرژی باعث آلودگی هوا میشود. در ایران، از سوختهای فسیلی مانند بنزین که حاوی آروماتیکهاست، استفاده میشود که زمان سوختن آنها، دیاکسید کربن تولید میشود. بنزین در ایران طبق استاندارد تولید و توزیع میشود، اما خودروهای مورد استفاده عموماً پرمصرف هستند و بیشتر آنها بنزینی هستند، در حالی که خودروهای هیبریدی و دوگانهسوز در کشور محبوبیت کمتری دارند. ضعف در سیستم حمل و نقل عمومی نیز 导致 افزایش مصرف سوخت در کشور. بهتر است در مقایسه با کشورهایی مثل ژاپن، که دارای زیرساختهای حمل و نقل پیشرفتهای هستند، این نقاط ضعف را در نظر بگیریم.
افزایش بی سابقه مصرف بنزین در زمستان 1401
در دسامبر 2022، علیاکبر نژادعلی، مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآوردههای نفتی، اعلام کرد که درفصل زمستان امسال، مصرف بنزین به نسبت سالهای گذشته کاهش نیافته است و به گفته او، مصرف بیرویه بنزین در زمستان افزایش یافته است. او اظهار کرد که متوسط مصرف بنزین در سال جاری از ابتدای سال تا به امروز میزان 103.5 میلیون لیتر در روز داشته است. براساس گزارشها، در روز سوم دسامبر، مصرف بنزین در کشور به میزان 116 میلیون لیتر رسید، که یک افزایش قابل توجه در مقایسه با سالهای گذشته بود.
بنا به اظهارات او، مصرف بنزین کشور از آغاز سال تا پنجم دیماه 1401، نسبت به مدت مشابه سال ۱۴۰۰، تا 21 درصد افزایش یافته است. این روند رشدی نگرانکننده است، زیرا منجر به ناترازی میان تقاضا و تأمین میشود. همچنین، تولید روزانه بنزین افزایش 6.5 درصدی را تجربه کرده و با همکاری برخی طرحهای بهبود کیفیت و مقدار تولید در برخی از واحدهای پالایشی، بهبود یافته است. این افزایش مصرف در کشور به دلایل مختلفی مانند قاچاق سوخت با کشورهای همسایه، عدم رعایت مصرف بهینه، اطلاعرسانی ناکافی درباره تولید فرآورده و نیاز به مصرف بهینه آن برمیگردد. او امیدوار است که با افزایش تولید در برخی از پالایشگاهها، از جمله پالایشگاههای آبادان، تهران و شازند اراک، بتواند راهحلی برای ذخیرهسازی بنزین در ایام نوروز پیدا کند. او همچنین اعلام کرد که عرضه بنزین سوپر در تهران و سایر استانها آغاز شده است.
مصرف سوخت خودروها باید سالانه کاهش یابد
در آذر ماه سال 1401، معاون دفتر صنایع خودرویی وزارت صنعت، اظهار کرد که جهت کاهش مصرف سوخت باید به صورت جدی اقدامات انجام شود و باید مصرف سوخت خودروها سالانه ۵ درصد کاهش یابد. همچنین، او اشاره کرد که دو شرکت خودروساز داخلی باید به دانش پلتفرم دست یابند و یک پلتفرم کاملاً بومی برای تولید ایجاد شود. او افزود که متوسط تولید CO در اروپا حدود ۹۵ گرم برای هر کیلومتر بوده و این اعداد به سمت کاهش به ۵۰ گرم حرکت میکند، در حالی که در ایران این اعداد به میزان ۱۸۵ گرم برای هر کیلومتر است، که تفاوت قابل توجهی دارد.
بر اساس نظرات ارسالشده، توسعه محصولات جدید میتواند ارزش افزوده واقعی ایجاد کند و به حیات اقتصادی صنعت کمک کند. باید به سوی توسعه محصولات جدید حرکت کرد تا نیازهای بازار داخلی را برآورده کرده و بازار منطقهای را نیز فتح کرد. امروزه، وجود تامینکنندگان مختلف برای یک قطعه و کیفیت ناهموار، یک چالش جدی است. مواجهه با مشکلات داخلیسازی قطعات خودرو، یک مسأله اساسی است و باید به این سوی توجه بیشتری شود.
بهبود سرانه تولید خودرو به وسیله بهبود نیروی کار افزایش یافته است و اصلاح نسبت سرانه تولید به نیروی کار امری ضروری به منظور بهرهوری بیشتر است. ظرفیت فعلی تولید خودروی کشور به اندازه ۲.5 میلیون دستگاه است و با اصلاحات ممکن است به ۳ میلیون دستگاه هم برسد.
افزایش 5 درصدی تولید بنزین
در مهر 1401، شرکت ملی پالایش و پخش فرآوردههای نفتی ایران، اطلاعیهای منتشر کرد که به عنوان جوابیه به عنوان «افزایش واردات بنزین و افزایش آلودگی هوا» انتقادهای روزنامه مردمسالاری را مورد بررسی قرار داد. این اطلاعیه اعلام کرد که تولید بنزین پتروشیمی به صورت بیصدا آغاز شده است.
تولید بنزین در پالایشگاههای کشور در مقایسه با سال گذشته افزایش حدود پنج درصدی داشته است، که نشان از انجام راهکارهای مبتکرانه و مدیریت صحیح در این پالایشگاهها میدهد. بنابراین، ادعا کردن کاهش تولید بنزین به طور کامل غلط است.
با توجه به برطرف شدن محدودیتهای مربوط به بیماری کرونا و افزایش ناگهانی 20 درصدی مصرف بنزین نسبت به سال گذشته، در تامین بنزین کشور هیچ مشکلی پیش نیامد. این نشان میدهد که شرکت پالایش و پخش عملکرد خوبی داشته است.
با توجه به تصمیم هیئت وزیران، تمام بنزین مصرفی در شهرهای بزرگ از جمله تهران با کیفیت استاندارد یورو 4 توزیع میشود.
شاخصهای مهم بنزین شامل موادی همچون گوگرد، آروماتیک، بنزن و الفین است که باید حداقل مجاز مشخص شده در استانداردها را رعایت کنند.
یکی از عوامل اصلی آلودگی هوا در تهران و سایر شهرهای بزرگ کشور، افزایش مصرف سوخت توسط وسایل نقلیه میباشد. از جمله این وسایل نقلیه میتوان به خودروهای سبک، خودروهای سنگین و موتورسیکلتها اشاره کرد که استانداردهای موجود در این زمینه را رعایت نمیکنند. به علاوه، کیفیت نامناسب سوختی که وارد بازار میشود نیز موجب آلودگی هوا میشود. به منظور کاهش این مشکلات، لازم است استانداردهای ملی و بینالمللی برای مصرف سوخت و انبساطهای زیست محیطی مرتبط با وسایل نقلیه رعایت شود.
آمار مصرف سوخت در نیمه اول 1401
در نیمهی اول سال 1401، آقای عابدینی، مدیر بخش تامین و توزیع سوخت در شرکت ملی پالایش و پخش فرآوردههای نفتی، اعلام کرد که مصرف روزانه متوسط بنزین در ایران به میزان 102.7 میلیون لیتر بوده است، که این مقدار با افزایش 24 درصدی نسبت به دورهی مشابه سال قبل همراه بوده است.
در فصل تابستان 1401، مصرف سوختها به شدت افزایش یافت. میانگین مصرف روزانه بنزین به 105 میلیون لیتر و میانگین مصرف روزانه نفتگاز به 106 میلیون لیتر رسید. این افزایش به ترتیب 21 درصد و 6.6 درصد نسبت به تابستان 1400 بود. بیشترین افزایش مصرف بنزین، که به رکورد 120 میلیون لیتر در یک روز میرسید، در پایان شهریورماه 1401 اتفاق افتاد.
افزایش مصرف سوخت با کاهش اسقاط
زمستان 1401: تعداد بسیاری از خوابها منتظر انتظار برگشتند. حتی تویی که از آنها در یک لحظه فاصله گرفتم، از خاطراتی که با آنها داشتم هیچگاه دور نمیشوم. هر چند هرگز خودم را نمیبینم ولی داستانهای خیلی خاص دارم که با اشتیاق منتظرند تا دوباره بگویم.
بر اساس گزارش حسابرسی زیستمحیطی درباره اجرای قانون هوای پاک توسط دیوان محاسبات کشور، بیش از 10.4 میلیون وسیله نقلیه در وضعیت فرسودگی در کشور وجود دارد. این تعداد نشاندهنده ضرورت اقدامات فوری در این زمینه است. هر خودروی فرسوده، نسبت به یک خودرو غیرفرسوده، 14.3٪ بیشتر بنزین مصرف میکند. بر اساس مرکز پژوهشهای مجلس، اسقاط هر خودروی فرسوده در شرایط کنونی، منجر به کاهش مصرف 2000 لیتر بنزین در سال میشود. ارزش صادراتی این مقدار بنزین بیش از 1800 دلار، معادل با 54 میلیون تومان است.
با فرض اینکه هر سال 300 هزار خودرو اسقاط شود، معادل 540 میلیون دلار یا حدود 16.2 هزار میلیارد تومان در مصرف بنزین سالانه صرفهجویی خواهد شد. با در نظر گرفتن هزینه هر لیتر بنزین برابر 0.6 دلار، عبور هر خودروی قدیمی سالیانه میتواند منجر به خسارت 600 دلار در زمینه سوخت شود.
با افت چشمگیر در اسقاط وسایل نقلیه از سال 1397، میزان سالیانه خودروهای فرسوده که از رده خارج میشوند، کمتر از 7000 خودرو در سالهای 1398 و 1399 بوده است. با توجه به عواقب منفی انباشت خودروهای قدیمی در کشور، اقدامهای فوری و مؤثر از سوی دولت و مجلس برای حل این مشکل ضروری است.
خودروهای داخلی 50 درصد سوخت هدر میدهند!
در مرداد 1401، مرکز پژوهشهای مجلس گزارشی با عنوان «بررسی رویکردهای مختلف در توسعه صنعت پتروپالایشگاهی کشور» تهیه کرد. این گزارش نشان میدهد که مصرف سرانه بنزین در ایران تقریبا دو برابر میانگین جهانی است.
در حقیقت، مصرف بالای بنزین در کشور اغلب به دلیل کیفیت پایین خودروهای داخلی است. بر اساس گفتههای جلیل سالاری، مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فراوردههای نفتی، تعداد خودروهای شخصی و موتورسیکلت در کشور حدود 25 تا 26 میلیون دستگاه است. اگر ما بتوانیم استانداردهای جهانی را در این خودروها و موتورسیکلتها اعمال کنیم، میتوانیم به میزان 50 درصد کاهش مصرف بنزین داشته باشیم، که به معنای کاهش روزانه 50 میلیون لیتر بنزین است. این کاهش مصرف نه تنها به افزایش ارزش افزوده و درآمد میانجامد، بلکه به حفظ محیط زیست و کاهش آلودگی نیز کمک میکند.
اگر قیمت بنزین بین 0.5 تا 0.7 دلار در هر لیتر در نظر گرفته شود، میزان هدررفت بنزین سالانه به تقریب حدود 10 میلیارد دلار خواهد بود. حتی با فرض نرخ ارز 25 هزار تومان، این خسارت بیش از 270 هزار میلیارد تومان در سال به کشور وارد میشود.
مصرف بنزین ایران در مرز هشدار
موردی که در تاریخ مرداد 1401 رخ داده است این بود که زنگ هشدار واردات بنزین به ایران به صدا درآمد. آقای افشین مهدوی، مدیر برنامهریزی شرکت ملی پخش، اعلام کرد که میانگین مصرف بنزین در ایران در چهارماهه ابتدایی سال 1401 به حدود 101 میلیون لیتر در هر روز رسیده است. همچنین، میزان توزیع سراسری بنزین در همین مدت زمانی حدود 107 میلیون لیتر بوده است.
مقدار جالب اینجا این است که مصرف روزانه بنزین در سال 1400 فقط 87 میلیون لیتر بوده است، که نشان دهنده افزایش 14 درصدی مصرف بنزین در سال جاری میباشد.
کاهش تولید بنزین تکذیب شد
در ماه مرداد سال 1401، جلیل سالاری، مدیرعامل شرکت پالایش و پخش فرآوردههای نفتی، اظهار کرد که تولید بنزین در حال حاضر به همان میزان سالهای گذشته است و کاهشی نداشته است. تولید روزانه بین 94 تا 104 میلیون لیتر بنزین است و نوسانات تولید به عواملی مانند تعداد پالایشگاهها و تعمیرات اساسی برمبناست. اعداد 70 و 80 میلیون لیتر بنزین در روز نادرست و منطقی نیستند.
گفته شد که قوانین مرتبط با کیفیت خودروها و هدررفت سوخت باید رعایت شوند. تعداد خودروهای شخصی و موتورسیکلت در کشور تقریباً 25 تا 26 میلیون دستگاه است؛ اگر استانداردهای جهانی رعایت شوند، میتوان مصرف سوخت را به 50 درصد کاهش داد. این کاهش میتواند به ارزش افزوده بالایی منجر شود و به کشور در زمینه ارزآوری کمک کند. همچنین، باید توجه داشت که بیشتر از حوزه خودروها در حال حاضر موتورهای سوختسوزی استفاده میکنند، در حالی که انرژی ارزان باید منجر به هدررفت انرژی نشود و خودروسازان مکلف هستند تا استانداردهای انرژی را رعایت کنند.
آیا بنزین وارد میشود؟
به گفتهٔ سعید مداح مروج، مدیر هماهنگی و نظارت بر عملیات شرکت پالایش و پخش فراوردههای نفتی، در حال حاضر هیچ برنامهای برای واردات بنزین وجود ندارد. اما میزان مصرف باید مدیریت شود؛ زیرا مصرف بنزین به طور روز افزون در حال افزایش است و با این روند، ممکن است با کمبود بنزین روبرو شویم. متوسط مصرف سوخت خودروهای داخل کشور سه برابر میانگین استاندارد جهانی است و باید این مسئله اصلاح شود. اگر این اصلاحات انجام نشود، احتمال واردات بنزین در سال آینده وجود دارد. طبق اظهارات وی، متوسط مصرف سوخت در سال جاری حدود 96 میلیون لیتر در روز است. در حال حاضر تاسیسات در دست تعمیر هستند و تولید روزانه بنزین برابر با 95 میلیون لیتر است. پس از اتمام تعمیرات، تولید روزانه به 102 میلیون لیتر افزایش مییابد.
وی اظهار داشت که موجودیتهای نفتی کشور به حالت بحرانی نرسیده اند و تولید گازوئیل نیز در شرایط مطلوبی قرار دارد. فعلاً، تولید نفت و گاز استاندارد به حدود 44 میلیون لیتر رسیده است، و از اواخر سال جاری تولید 16 میلیون لیتر گاز استاندارد از پالایشگاه اصفهان نیز انتظار میرود. به این ترتیب، با توجه به مصرف کشور که حدود 55 تا 60 میلیون لیتر است، تأمین نیاز برقرار خواهد ماند.
اخذ مالیات از خودروهای پرمصرف
در تاریخ خرداد ماه سال 1401، بر اساس تبصره ماده 3 که در دستورالعمل آماده شده است، دولت ملزم است یک سیستم جدید راهاندازی کند تا بتواند از خودروهای مصرف بیشتر بنزین، عوارض و مالیات بیشتری را واریز کند.
بنابر قانون طرح ساماندهی، دولت موظف است بههمراه ترویج روشهای کاهش مصرف سوخت، عوارض ارتباطی با نوع خودروهای پرمصرف (بر اساس حجم سیلندر) را از دارندگان آن ها وارد کند. همچنین این قانون واضحاً مشخص میکند که تولیدکنندگان خودروهایی که محصولات با مصرف بنزین بیشتر از سطح مجاز مقرر شده توسط، تولید کنند نیز باید این عوارض را پرداخت کنند.
جزئیات کاملتر در مورد عوارض خودروهای پرمصرف هنوز مشخص نشده است، اما مجلس دولت را موظف کرده است که ظرف سه ماه از ابلاغ قانون تنظیم بازار خودرو، جزئیات این عوارض و روش اجرای آن را در هیأت وزیران تصویب کند.
کاهش مصرف بنزین با گازسوز کردن خودروها
در ماه خرداد سال 1401، فرید خاصهباف، عضو اتحادیه سوختهای جایگزین، اعلام کرد که استفاده از 1.4 میلیون خودروی عمومی دوگانهسوز در طول 20 سال، به صرفهجویی معادل 350 میلیون لیتر بنزین منجر شده است. او همچنین اظهار کرد که با مصرف هر 23 میلیون متر مکعب گاز، معادل 23 میلیون لیتر بنزین هم صرفهجویی میشود. اگر این روند ادامه پیدا کند، صرفهجویی در مصرف بنزین ادامه خواهد داشت و منافع اقتصادی را به همراه خواهد داشت.
خودروهای ایرانی هزاران میلیارد تومان میسوزانند!
در اردیبهشت 1401، خودروهای برقی در حال پیشرفت سریع هستند و به تدریج سوخت های فسیلی کاملاً حذف خواهند شد.
با اینکه قیمت بنزین در سطح جهانی برابر یک دلار به ازای هر لیتر است، اما خودروهای داخلی کشور ما روزانه 25 میلیون لیتر بیشتر از میانگین جهانی سوخت مصرف میکنند. این به این معنی است که در صورت که قیمت بنزین در سراسر جهان یک دلار باشد، خودروهای داخلی سالانه حدود 11 میلیارد دلار بیشتر از حد مصرف جهانی مصرف میکنند. همچنین، روزانه 15 میلیون لیتر بنزین از کشور قاچاق میشود، که با این دو فاکتور منجر به از دست دادن حجم زیادی از بنزین در سال میشود.

کرامت ویس کرمی، مدیر عامل شرکت ملی پخش فرآوردههای نفتی کشور، پیشبینی میکند که مصرف سوخت در امسال 8 درصد افزایش خواهد یافت. این به این معناست که میانگین مصرف روزانه بنزین به 95 میلیون لیتر میرسد و با این حال تولید بنزین در کشور روزانه 105 میلیون لیتر نیز است.
بر اساس گزارش اخیر سازمان محیط زیست، میانگین استاندارد مصرف سوخت خودروهای داخلی در ایران برابر با 9.2 لیتر در هر صد کیلومتر بوده که به استاندارد یورو2 مربوط میشود. در مقابل، آژانس بینالمللی انرژی در سال 2020 اعلام کرده است که میانگین مصرف جهانی سوخت برای خودروهای سبک باید 7 لیتر در هر صد کیلومتر باشد.
تا کنون 6 میلیون دستگاه پراید و 3 میلیون دستگاه پژو 405 تولید شدهاند. مصرف سوخت شهری این خودروها به میزان 10 لیتر است. با فرض آنکه هر روز هر خودرو 50 کیلومتر حرکت کند، مجموعاً 45 میلیون لیتر بنزین مصرف میشود. اگر این مقدار را با میزان بنزین قاچاق شده در یک روز مقایسه کنیم، نتیجه آنها برابر است.
بر اساس آمار و محاسبات، خودروهای کشور ما سالانه حدود 35 میلیارد لیتر بنزین مصرف میکنند، در حالی که با توجه به استانداردهای جهانی، روزانه حدود 25 میلیون لیتر بیشتر از ضروری مصرف میشود.
اگر مقدار بنزین مصرفی را با قیمت جهانی (1.3 دلار برای هر لیتر) محاسبه کنیم، به تقریبا 327 میلیارد و 600 میلیون تومان (با نرخ 28 هزار تومان برای هر دلار) خواهیم رسید. این مقدار به اندازه کافی است تا یارانه 21 میلیون تومانی برای هر خانواده چهار نفره فراهم شود.
وزارت صنعت، در برنامههای خود تا سال 1404، هدف دارد که مصرف سوخت خودروهای داخلی را به 6.8 لیتر در هر صد کیلومتر کاهش دهد. اما برای رسیدن به این هدف، به آن نیاز است که شرکتهای خودروسازی در سطح جهان، مصرف سوختهای فسیلی خود را به حداقل برسانند.
افزایش مصرف بنزین در کشور
در اردیبهشت 1401، عبدالعلی رحیمیمظفری، عضو کمیسیون انرژی مجلس، اظهار داشت که وضعیت فعلی تولید و مصرف بنزین در کشور مناسب نیست و اگر اقداماتی برای مدیریت آن انجام نشود، باید به سوی استفاده از سوختهای جایگزین پرداخته و مصرف سوخت کاهش یابد.
وی درباره مدیریت تولید و مدیریت مصرف بحث کرد که باید با تأسیس واحدهای تولیدی خود را ایمن سازی کنیم. از طرف دیگر، باید سیاستهایی را اجرا کنیم که منجر به کاهش مصرف سوخت شوند و مصرف سوخت بهطور موثر مدیریت شود.
نصرتالله سیفی، کارشناس حوزه انرژی، توضیح داده که احتمال واردات بیشتر بنزین وجود دارد زیرا تعداد خودروها در حال افزایش است و خودروهای قدیمی و پرمصرف هنوز در جریان هستند.
او بیان کرد که اگر هزینهها را از سوی تقاضا، نه از سوی تولید، پرداخت کنیم، این به معنای این است که نیازی به هزینه در بخش تولید نیست.
افزایش 30 درصدی مصرف در ایام نوروز
در تعطیلات نوروزی از 25 اسفند 1400 تا 13 فروردین 1401، میانگین مصرف روزانه بنزین به 110 میلیون لیتر افزایش یافت که مقدار آن در سال 1400 روزانه 87 میلیون لیتر بوده است، یعنی افزایشی معادل 26 درصد رخ داده است. به گفته کرامت ویس کرمی، مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآوردههای نفتی.
با توجه به گفتههای ارسالکننده، مصرف روزانه بنزین در حال حاضر کاهش یافته است و از 14 تا 21 فروردین ماه، به میزان 89 میلیون لیتر در روز رسیده است که نشاندهنده یک کاهش 20 درصدی است، این آمار تقریبا مشابه سال گذشته است، اما بدون شک این تغییرات قریب به دیر نمیماند.
مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآوردههای نفتی اعلام کرد که میانگین مصرف بنزین در سال 1401 با افزایش حدود 8 درصد، به میزان روزانه 95 میلیون لیتر خواهد رسید.
تولید روزانه 105 میلیون لیتر بنزین در کشور صورت میگیرد و پیشبینی میشود که از ابتدای سال 1402، تعادلی بین تولید و مصرف بنزین برقرار شود.
مصرف بنزین در نوروز 1401
در فروردین ماه سال 1401، مصرف بنزین در دوره نوروز نسبت به سال قبل، با افزایش قابل توجهی همراه بوده است.
بر اساس آخرین اطلاعات اعلام شده توسط شرکت ملی پخش، میانگین مصرف روزانه بنزین در ایران از یکم فروردین تا 13 فروردین 1401، به میزان 107.7 میلیون لیتر بوده است که نسبت به همین دوره در سال گذشته (نوروز 1400)، با یک افزایش 29 درصدی همراه بوده است.
در جدول زیر، تغییرات میانگین مصرف روزانه بنزین در ایام نوروز ۱۴۰۱ را مشاهده میکنید:
تاریخ | مصرف روزانه |
---|---|
1 فروردین 1401 | 89 میلیون لیتر |
2 فروردین 1401 | 113 میلیون لیتر |
3 فروردین 1401 | 113 میلیون لیتر |
4 فروردین 1401 | 109 میلیون لیتر |
5 فروردین 1401 | 101 میلیون لیتر |
6 فروردین 1401 | 113 میلیون لیتر |
7 فروردین 1401 | 111 میلیون لیتر |
8 فروردین 1401 | 109 میلیون لیتر |
9 فروردین 1401 | 108 میلیون لیتر |
10 فروردین 1401 | 108 میلیون لیتر |
11 فروردین 1401 | 119 میلیون لیتر |
12 فروردین 1401 | 121 میلیون لیتر |
13 فروردین 1401 | 80 میلیون لیتر |
میانگین مصرف نوروز 1401 | 107.7 میلیون لیتر |
تغییر نسبت به نوروز 1400 | 29.3% افزایش مصرف |
این جدول بر اساس اطلاعات رسمی از شرکت ملی پخش تهیه شده است.
ثبت رکورد مصرف بنزین در سال 1400
در تاریخ 28 اسفندماه 1400، آقای اوجی، وزیر نفت، اعلام کرده است که مصرف روزانه بنزین در کشور به رکوردی جدید رسیده است و به میزان 131 میلیون لیتر رسیده است. مصرف میانگین روزانه بنزین در بازه زمانی 25 اسفند تا 29 اسفند، که معادل 116 میلیون لیتر است، نشان دهنده افزایش 23 درصدی نسبت به مدت مشابه سال 1399 است.
الزام خودروسازان برای کاهش مصرف بنزین
در اسفند ماه سال 1400، آقای سالاری، مدیر عامل شرکت ملی پخش، اعلام کرد که بر اساس برنامهریزی انجام شده، میزان مصرف بنزین خودروهای تولیدی باید سالانه 5 درصد کاهش یابد. او تصریح کرد که از آنجا که مصرف بنزین خودروهای ایرانی در حال حاضر پایین است، تا سال 1405، پیشبینی میشود که به میانگین مصرف جهانی برسد.
اقای سالاری اظهار کرد که حجم صادرات بنزین ایران حدود 2 میلیون لیتر در روز است.
مصرف بنزین در نوروز 1400
فروردین 1400: به گزارش شرکت ملی پخش، در فاصله 18 روز تعطیلی نوروزی سال 1400 (از تاریخ 25 اسفند 1399 تا 13 فروردین 1400)، مجموع فروش 88 میلیون و 600 هزار لیتر بوده است.
در دوره 13 روزه ایام نوروز 1400، یعنی از تاریخ 1 فروردین تا 13 فروردین 1400، میانگین مصرف روزانه بنزین در ایران به 83.4 میلیون لیتر رسید.
اخبار بنزین در ایران
مهمترین اخبار مربوط به سهمیه بنزین شامل زمان واریز سهمیه ماهانه، تغییرات قیمت بنزین، میزان مصرف سوخت در ایران و آمار مصرف سالانه بنزین را میتوانید در مقالات زیر مطالعه کنید:
اخبار سهمیه سوخت خودرو
برای آگاهی از آخرین تغییرات در سهمیه سوخت تاکسی های بنزینی و دوگانه سوز، همچنین سهمیه سوخت وانت ها و تاکسی های آنلاین، مقالات زیر را مطالعه کنید:
اخبار کارت هوشمند سوخت
برای ثبت نام کارت سوخت خودرو، مدارک لازم و نحوه پیگیری کارت سوخت ماشین و موتورسیکلت و همچنین استعلام کارت سوخت از شرکت پست، میتوانید در مقالات زیر اطلاعات کاملی را پیدا کنید: - ثبت نام و اطلاعات کارت سوخت: راهنمای کامل - مدارک مورد نیاز برای ثبتنام کارت سوخت خودرو - نحوه پیگیری و استعلام کارت سوخت ماشین و موتورسیکلت - چگونه رمز کارت سوخت را تغییر دهیم؟ - بازیابی رمز کارت سوخت در صورت فراموشی امیدوارم مطالب مفید واضحی برای شما فراهم کنند.