
زیان انباشته خودروسازی ایران در نیمه اول 1402
در تاریخ 1402 اسفند جدیدترین گزارش مالی شرکتهای خودروسازی نشان میدهد که مجموع زیانهای انباشته صنعت خودروسازی ایران، برای اولین بار از ۲۰۰ میلیارد تومان فراتر رفته و به مقدار 216 میلیارد تومان رسیده است.
1. در نیمه نخست امسال، شرکت ایران خودرو به همراه شرکتهای زیرمجموعهاش، جمعاً 15 هزار و 383 میلیارد تومان زیان داشتهاند که این میزان نسبت به مدت مشابه سال گذشته 21 درصد افزایش نشان میدهد. با این زیان، مجموع زیان انباشته گروه ایران خودرو برای اولین بار به 105 هزار و 954 میلیارد تومان رسیده است.
با توجه به اضافه شدن ضررهای نیمه اول امسال، شرکت سایپا و زیرمجموعههای آن، کلیتا به حاشیه زیان ،12 هزارو 279 میلیارد تومان افتادند. این زیانات نه تنها ضررهای قبلی را کاهش نداده، بلکه باعث افزایش جمعی کل زیان انباشته این شرکت به 89 هزارو 527 میلیارد تومان شده است.
در نیمه نخست امسال، زیان شرکت پارس خودرو به 4.483 میلیارد تومان افزایش یافت، که نسبت به مدت مشابه سال گذشته 42 درصد افزایش داشته است. این افزایش باعث افزایش جمع کل زیان انباشته شرکت به بالغ بر 20.587 میلیارد تومان شده است.
زیان خودروسازان به 450 هزار میلیارد تومان رسید
در ماه آبان 1402، در یک اعلامیه، فرهاد بهنیا، سخنگوی انجمن سازندگان قطعات و مجموعههای خودرو، اظهار کرد که صنعت خودروسازی در حال حاضر با 200 هزار میلیارد تومان زیان انباشته، 180 هزار میلیارد تومان بدهی بانکی، 50 هزار میلیارد تومان بدهی به قطعه سازان و 20 هزار میلیارد تومان خرید دین از قطعه سازان روبهرو است. او بیان کرد که یکی از عوامل اصلی این وضعیت، شورای رقابت است، زیرا در حالی که در گذشته واردات خودرو ممنوع بود، اما اکنون واردات، حتی خودروهای دستدوم، آزاد شده است و این باعث ایجاد نامناسبی در قیمتگذاری خودروها شده است. به نظر میرسد که میبایست خودروها به بورس نیز وارد شوند و سیاست قیمتگذاری برای شرکتهای تولیدکننده تعیین شود. این وضعیت باعث عدم توانایی قطعه سازان شده است و وزیر صمت همچنان بر توجه به خودروهای برقی تاکید میکند، درحالیکه قطعه سازان قادر به تولید این نوع خودروها نیستند.
این که صنعت خودروسازی میتوانست خودکفا باشد و حتی تولید خودروهای برقی را شروع کند، اما اکنون دولت مجبور است هزینههای آن را تامین کند به صورت دقیق توضیح داده شده است. از طرف دیگر، نیاز به کاهش تعداد تصمیمگیران در این حوزه و تمرکز بر افراد موثرتر برای اتخاذ تصمیمهای بهینهتر به طور روان و قابل فهم بیان شده است. در جلسه با وزیر صمت، مسئولان اعلام کردند که خودروسازان قول دادهاند بدهیهای خود را پرداخت کنند و به نظر میآید که ایران خودرو و سایپا تا حدودی به این تعهدات عمل کردهاند. از آنجایی که بخش قطعهسازی با چالشهایی مانند رکود قیمتی و مطالبات نیروی کار مواجه است، توجه به این موارد برای افزایش بهرهوری و رضایت کارگران ضروری است. همچنین، تاثیر وضعیت صنعت خودروسازی بر توانایی کارخانجات قطعهسازی در جذب نیروی کار و جلب سرمایه بیان شده است. در نهایت، اشاره به نقش شورای رقابت در تصمیمگیریهای مرتبط با صنایع فولاد و پتروشیمی و نیز صنعت خودروسازی صورت گرفته است.
وی تأکید کرد که پولی که میتواند برای تکنولوژی و تجهیزات بهکار رود، نباید برای واردات خودروهای چینی استفاده شود. وی اعلام کرد که اصرار دارد بر اینکه صنایع داخلی مورد حمایت قرار گیرند و از واردات حمایت شود. او بیان کرد که دولت 40 درصد از درآمد حاصل از هزینههای مختلف از جمله مالیات و بهره بانکی صنعت خودروسازی را به دست میآورد.
تعلل در افزایش قیمت و زیان سنگین سهامداران
در آخرین جلسه شورای رقابت، احمد نعمتبخش، دبیر انجمن خودروسازان، انتقاد کرد که بعد از یک هفته تعلل، هنوز افزایش نرخ خودروها از 35 تا 38 درصد اعلام نشده است. او بیان کرد که معاون اول رئیسجمهور با دخالت در قیمتها مسئول تعیین نرخها برای سهامداران ایرانخودرو و سایپا شده است. همچنین، محاسبات مالی دوباره خودروسازان برای سال 1401 انجام شده و براساس این محاسبات، شورای رقابت باید افزایش قیمت خودروها را تصویب کند. در حالی که قیمتهای پیشنهادی سازمان حمایت قبلاً به شورای رقابت ارائه شده است، اما شورا هنوز به تصمیم نهایی خود دست نیافته است.
در اردیبهشت ماه، شورای رقابت اعلام کرد که قیمت خودروها بر اساس محاسبات سازمان حمایت، از ۱۰ تا ۴۹ درصد افزایش خواهد یافت. این افزایش قیمت، علی رغم محاسبات صورت گرفته، با دخالت معاون اول رئیسجمهور و بر خلاف اعلام، صورت گرفت که منجر به زیان ۹ هزار میلیارد تومانی برای ایران خودرو در سه ماه ابتدایی سال شد.
رکورد جدید سه خودروساز بزرگ در زیان و بدهی
تا پایان مرداد ماه 1402، صورتهای مالی خودروسازان نشان میدهد که زیان و بدهی آنها به مبلغ ۴۰۰ هزار میلیارد تومان میرسد. این وضعیت اتفاق میافتد در حالی که سیاستمداران همچنان بر قیمتگذاری دستوری تأکید دارند. تجزیه و تحلیل صورتهای مالی شرکتهای خودروساز نشان میدهد که تعیین قیمت دستوری تنها باعث افزایش زیان شده است. در حال حاضر، زیان کلی ایران خودرو، سایپا و پارس خودرو تا پایان خرداد ۱۴۱۰ به ۱۴۱ هزار میلیارد تومان رسیده است.
وزارت صنعت قصد دارد با اصلاح مدل قیمتگذاری، خودروسازان را از وضعیت زیاندهی خارج کرده و آنها را به سمت سودآوری هدایت کند، همچنین شرایط مناسبی را برای رشد بهرهوری و کیفیت محصولات خود فراهم کند.
نام خودروساز | میزان زیان انباشته | میزان بدهی | مجموع زیان و بدهی |
---|---|---|---|
ایران خودرو | 83 | 136 | 219 |
سایپا | 41 | 98 | 139 |
پارس خودرو | 17 | 20 | 37 |
مجموع | 141 | 254 | 395 |
بدهی 60 هزار میلیارد تومانی به قطعهسازان
در تیر ماه سال 1402، علی یکهفلاح، عضو هیئت مدیره انجمن صنایع همگن نیرومحرکه و قطعهسازان خودروی کشور، به مشکلات اساسی صنعت قطعهسازی اشاره کرد. او بیان کرد که تامین منابع مالی (هم به صورت ریالی و هم به صورت ارزی) و کمبود نقدینگی از جمله این مشکلات است. او همچنین اعلام کرد که بدهی کلی خودروسازان به قطعهسازان در حال حاضر به میزان ۶۰ هزار میلیارد تومان میرسد.
برخی قطعهسازان اعلام کردهاند که قادر به تولید قطعاتی با کیفیت و پیشرفته هستند، در صورت درخواست و سفارش شرکتهای خودروسازی. اما برای این کار نیاز به مالی بازرگانی دارند، زیرا میزان تولید قطعات به میزان مالی و سرمایه موجود بستگی دارد. برای توسعه صنعت قطعهسازی، شرکتهای خودروسازی باید خودروسازی را به دیگران منتقل کرده و به تولید خودرو تمرکز کنند تا بتوان در واقعیت قطعهسازی را به دیگران واگذار کرد. مشکل اصلی صنعت خودروسازی و قطعهسازی در کشور ما، موضوع تامین منابع مالی و ارزی است. اگر این موضوع مرتفع شود، تولید خودرو میتوانست به 2 میلیون دستگاه در سال برسد.
دلیل زیاندهی ایران خودرو در 1401
در تیرماه سال 1402، علیمردان عظیمی به عنوان مدیرعامل شرکت ایران خودرو، یک نامه به رئیس اداره نظارت بر ناشران گروه صنعتی و معدنی ارسال کرد. در این نامه، تغییراتی که در سود عملیاتی صورتهای مالی سال 1401 اتفاق افتاده بود، مورد بررسی قرار گرفت.
به طبق نامه ارسالی، زیان عملیاتی شرکت ایران خودرو در سال 1401 نسبت به سالهای گذشته افزایش یافته است، علت اصلی این افزایش نیز افزایش قیمت مواد و قطعات خریداری شده در سال 1401 است. این افزایش قیمت به دلیل افزایش قیمت های نهادههای تولیدی، نرخ ارز، حقوق ورودی گمرکی و دستمزدها رخ داده است. باید یادآور شد که از آذرماه سال 1400 تا پایان سال 1401، هیچ مجوزی برای افزایش قیمت محصولات صادر نشده بوده است. تحمیل قیمت های دستوری و تورم در بخش تولید، باعث زیان سنگینی برای ایران خودرو در سال 1401 شده است.
زیان انباشته خودروسازان چقدر است؟!
در سال 1402، صنایع دولتی در بسیاری از کشورها جمع آوری شده یا به سرمایهگذاران خصوصی واگذار شدهاند. دخیل بودن دولت در صنایع استراتژیک یک کشور، مانند صنایع نفتی، دفاعی و قسمتی از صنایع بهداشتی، میتواند از طریق اداره دولتی بهرهمندی بیشتری را به جامعه ارائه دهد، حتی اگر سرمایهگذاران خصوصی دچار ضرر شوند.

وقتی به خودروسازی میپردازیم، باید به اهمیت بهروزرسانی محصولات توجه کنیم. در این دوره، شرکتهای خودروسازی ممکن است مدلهایی بسیار خارقالعاده و نوآورانه را برای بازار معرفی کنند که قبلاً هیچ کس آنها را تولید نکرده است. این تلاشها به منظور کسب سهم بیشتری از بازار و جلب توجه مشتریان انجام میشود.
ایران خودرو، سایپا و پارس خودرو، سه شرکت بزرگ خودروسازی ایران، پس از سالها انحصار، به نظر نمیرسد نیازی به بهروز رسانی محصولات خود داشته باشند. شاید این شرکتها حق دارند که این طور فکر کنند. اما هزینههای مرتبط با طراحی، تجهیز خطوط تولید و تولید خودروهای بهروز، وقتی تنها بازار داخلی را به چشم میبینند، بنظر میرسد بیهدف باشد، زیرا مصرفکنندگان در این بازار مجبور به خرید خودروهای داخلی هستند و انتخابی دیگر ندارند.
حضور دولت در سه کارخانه منجر به این شده است که دولت توانایی تعیین قیمت خودرو را داشته باشد و به همین دلیل مجموع زیان و بدهی شرکتهای ایران خودرو، سایپا و پارس خودرو به 374 هزار میلیارد تومان یا حدود 7.480 میلیارد دلار رسیده است.
در جدول زیر، عدد 7.4 میلیارد دلار، که میزان ارزش کل چند شرکت خودروساز برتر جهان در سال 2023 است و توسط موسسه معتبری منتشر شده است، مقایسه شده است:
نام خودروساز | ارزش برند در 2022 |
---|---|
مینی | 5.579 میلیارد دلار |
لندروور | 5.593 میلیارد دلار |
کیا | 6.612 میلیارد دلار |
فراری | 9.635 میلیارد دلار |
اطلاعات مذکور از طریق موسسه اینتربرند جمعآوری شده است.
اگر نگاهی به لیست 100 برند با ارزش جهان در سال 2022 بیندازیم، متوجه خواهیم شد که مجموع زیان و بدهی سه خودروساز بزرگ ایرانی حدود 7.480 میلیارد دلار است که این مقدار از ارزش برندهای معروف مانند «شیائومی» و «کترپیلار» بیشتر است.

زیان انباشته خودروسازان در سال 1401
تاخیر در اعلام صورتهای مالی تلفیقی 12 ماهه خودروسازان، ایران خودرو، سایپا و پارس خودرو، کشور را دچار مشکلاتی نموده است. بر اساس تبصره ماده 141 قانون تجارت، در صورتی که زیانهای شرکت به گونهای باشد که حداقل نصف سرمایه را تلف کند، هیاتمدیره مکلف خواهد بود مجمع عمومی فوقالعاده را دعوت کند تا مبحث ادامه تجارت یا انحلال شرکت مورد بررسی قرار گیرد. به عبارت دیگر، با توجه به حجم زیان انباشته شده توسط این شرکتها، احتمال ورشکستگی آنها بسیار بالا است.

بر اساس تحلیل کارشناسان مالی، اگرچه از زیان انباشته خودروسازان به اندازهی کافی برای محروم شدن از نصف سرمایهی ثبتی خود رنج میبرند، اما هنوز در ورشکستگی نیستند. ورشکسته شدن آنها تا زمانی که ناتوانی در پرداخت بدهیها ثابت شود، ممکن است اتفاق نیفتد. اگرچه وجود زیان انباشته میتواند خودروسازان را تحت ماده 141 قانون تجارت قرار دهد و این به نظر می رسد که به سمت ورشکستگی حرکت می کنند، اما اگر بتوانند بدهیهای خود را تسویه کنند، این به معنای برگشت از مسیر ورشکستگی خواهد بود.
کارشناس مالی اظهار داشت که بعد از بررسی ارقام زیان، بدهیهای خودروسازان بزرگ باید نیز مورد توجه قرار گیرد تا بتوان تشخیص داد که آیا این شرکتها ورشکسته هستند یا خیر. نگاهی به صورتهای مالی خودروسازان نشان داد که آنها علاوه بر زیانهای متعدد، بدهیهای قابل توجهی دارند، از جمله بدهی به بانکها و شرکتهای تأمین قطعات. این بدهیها ممکن است منجر به مشکلات مالی و توقف تولید شوند. با وجود اینکه خودروسازان ممکن است بر اساس ماده 141 قانون تجارت به ارتباط با این بدهیها مورد پیگیری قرار گیرند، اما میتوانند با اقدامات مدیریتی مناسب و تعیین تکلیف بدهیها، از ورشکستگی جلوگیری کنند.
تجدید ارزیابی و فرار از ورشکستگی خودروسازان
برای جلوگیری از ورشکستگی و خروج از شمول ماده ۱۴۱ قانون تجارت، خودروسازان میتوانند از روش تجدید ارزیابی استفاده کنند. اما به دلیل استفاده پیشین از این روش، در حال حاضر احتمال استفاده از آن وجود ندارد. با این روش، خودروسازان میتوانند ارزش داراییها و دارایی های خود را بهروز کنند و آنها را به عنوان افزایش سرمایه در مالیات خود ثبت کنند. این کار با افزایش سرمایه ثبت شده، نسبت زیانهای انباشته به سرمایه شرکتها را اصلاح میکند. این تغییرات باعث خروج ایرانخودرو، سایپا و پارسخودرو از شمول ماده ۱۴۱ قانون تجارت و کاهش ریسک ورشکستگی آنها میشود تا زمانی که زیانهای آنها از نصف سرمایه شان بیشتر نشود.
شرکتهای خودروساز بزرگ کشور در گذشته به ماده 141 قانون تجارت تحت پوشش بودند و برای جلوگیری از ورشکستگی، راهبرد تجدیدارزیابی را انتخاب کردند. بر اساس گفتههای کارشناسان، اموال و داراییهای این شرکتها از جمله املاک، مستغلات، زمینها، سرمایهگذاریهای بلندمدت و احتمالاً ماشینآلات، تجدیدارزیابی شده بودند. به عنوان مثال، در سال 99، ایرانخودرو موفق شد سرمایه ثبتی خود را از 28 هزار و 635 میلیارد تومان به بیش از 30 هزار میلیارد تومان افزایش دهد. همچنین، سایپا نیز افزایش سرمایه خود را از 15 هزار و 624 میلیارد و 385 میلیون تومان به بالای 19 هزار و 500 میلیارد تومان اعلام کرد و با تجدیدارزیابی داراییها، از ماده 141 قانون تجارت خارج شد.
در آن زمان، خودروسازان با انجام بازبینی جدید از جزئیات ماده 141 قانون تجارت، موفق شدند خود را از ورشکستگی نجات دهند. اما، بسیاری از صاحبان کسب و کار و کارشناسان صنعت خودرو هشدار دادند که شرکتهای ایرانخودرو، سایپا و پارسخودرو به احتمال زیاد به شمول ماده 141 قانون تجارت محکوم خواهند شد. آنها بیان کردند که زیرا این شرکتها هنوز به تولید خودروها با زیان ادامه میدهند، احتمال ورشکستگی آنها بالاخواهد بود. اگرچه برخی از این شرکتها مجدداً در معرض خطر ورشکستگی قرار گرفتهاند، چرا که میزان افزایش زیان آنها تا نصف سرمایه ثبتی آنها ممکن است و روند زیاندهی آنها هنوز ادامه دارد.

به گزارش اطلاعات مالی خودروسازان (مرتبط با تاریخ خاتمه دوره حسابداری 29 اسفند)، آنها در کل حدود 130 هزار میلیارد تومان زیان را به ثبت رساندهاند. این مبلغ تنها مربوط به سه شرکت مادر (ایرانخودرو، سایپا و پارسخودرو) است و در صورت محاسبه زیانهای تلفیقی، این رقم به صورت چشمگیری افزایش خواهد یافت. همچنین، این خودروسازان تعیین شده با حدود 244 هزار میلیارد تومان بدهی روبرو هستند که صرفاً به شرکتهای مادر تعلق دارد.
زیان انباشته ایران خودرو تا پایان سال 1401
با مقایسه دیگر شرکتهای خودروساز، ایرانخودرو با بیشترین زیان انباشته حدود 75 هزار میلیارد تومان جلب توجه میکند. این افزایش حدود 74 درصدی نسبت به سال 1400 است.
سرمایه ثبتشده ایرانخودروییها در بورس، بیش از 30 هزار میلیارد تومان است، و زیان انباشته آنها دو برابر این مبلغ است. این باعث شده که ایرانخودرو مشمول ماده 141 قانون تجارت شده و در مسیر ورشکستگی قرار گرفته است. بر اساس اطلاعات کدال، ایرانخودرو همچنین بالغ بر 131 هزار میلیارد تومان بدهی دارد.
زیان انباشته سایپا تا پایان سال 1401
در حال حاضر، بیشترین زیان انباشته در شرکت سایپا به میزان حدود 39 هزار میلیارد تومان ثبت شده است، که نشاندهنده افزایش حدود 59 درصدی نسبت به سال گذشته است، پس از شرکت ایرانخودرو.
سرمایه ثبتشده سهامداران شرکتهای پذیرفتهشده در بورس اوراق بهادار، بیش از 19 تریلیون و 500 میلیارد تومان است، که زیان انباشته آنها بیش از دو برابر این مقدار است. بنابراین، شرکتهای سهامدار موجود در بورس، وارد فاز ورشکستگی شدهاند. بر اساس اطلاعات به دست آمده از کدال، سرمایهگذاران مرتبط با این شرکتها بدهی مجموعی بیش از 93 تریلیون و 700 میلیارد تومان دارند.
زیان انباشته پارس خودرو تا پایان سال 1401
بدهیهای انباشته پارسخودرو به مبلغ بیش از 16 هزار و 100 میلیارد تومان، کمترین میزان بدهی در گروه صنعتی این شرکت را نمایان میکند. این گزاره نشان دهنده افزایش حدود 92 درصدی بدهیهای انباشته پارسخودرو نسبت به سال 1400 است.
سرمایه ثبتشده شرکت پارسخودرو در بورس بیش از 11 تریلیون و 300 میلیارد تومان است که میزان زیان انباشته آن بیشتر از این مقدار است. به همین دلیل، پارسخودرو به موجب ماده 141 قانون تجارت، با مشکلات ورشکستگی مواجه شده است. طبق اطلاعات منتشر شده در سامانه کدال، این شرکت بیش از 131 تریلیون تومان بدهی دارد.
زیان انباشته خودروسازان در سال 1400
در آخرین روزهای تیرماه سال جاری، مجمع سالانه سه خودروساز بزرگ کشور (ایران خودرو، سایپا و پارس خودرو) برگزار شد و صورت حسابهای مالی هر کدام از این خودروسازان نیز منتشر شد. آمارهای منتشر شده نشان میدهد که مجموع زیان انباشته این سه خودروساز (براساس صورتهای مالی حسابرسی شده) از مرز 125 هزار میلیارد تومان عبور کرده است.
شرکت خودروساز | زیان انباشته 1400 | زیان انباشته 1399 | زیان انباشته 1398 |
---|---|---|---|
ایران خودرو | 59.94 هزارمیلیارد | 43.87 هزارمیلیارد | 27.31 هزارمیلیارد |
سایپا | 56.68 هزارمیلیارد | 42.35 هزارمیلیارد | 25.98 هزارمیلیارد |
پارس خودرو | 8.38 هزارمیلیارد | 6.95 هزارمیلیارد | 2.86 هزارمیلیارد |
مجموع زیان | 125 هزارمیلیارد | 93.18 هزارمیلیارد | 56.16 هزارمیلیارد |
بر اساس آمار مجمع عمومی سالانه 1400، این اطلاعات اعلام شدهاند. تمام واحدها برحسب تومان میباشد.
شرکت خودروساز | درصد تغییر سالانه(1) | درصد تغییر دوسالانه(2) |
---|---|---|
ایران خودرو | 36.6 درصد افزایش | 119 درصد افزایش |
سایپا | 33.8 درصد افزایش | 118 درصد افزایش |
پارس خودرو | 20.5 درصد افزایش | 192.5 درصد افزایش |
مجموع زیان | 34.1 درصد افزایش | 122.5 درصد افزایش |
میزان تغییر زیان انباشته از پایان سال مالی 1399 تا پایان اسفند 1400 و میزان تغییر زیان انباشته از پایان سال مالی 1398 تا پایان اسفند 1400 به ترتیب، به صورت پایین آرایهای آمده است:
(1): میزان تغییر زیان انباشته از پایان سال مالی 1399 تا پایان اسفند 1400
(2): میزان تغییر زیان انباشته از پایان سال مالی 1398 تا پایان اسفند 1400
بر اساس گزارش مالی سال 1400، این سه شرکت خودروساز در یکسال اخیر جمعا 21.8 هزار میلیارد تومان زیان داشتهاند. به عبارت دیگر، آنها روزانه حدود 60 میلیارد تومان و در هر ثانیه تقریبا 700 هزار تومان زیان دیدهاند.
شرکت خودروساز | زیان مالی در 1400 |
---|---|
ایران خودرو | 11.09 هزارمیلیارد |
سایپا | 9.33 هزارمیلیارد |
پارس خودرو | 1.42 هزارمیلیارد |
مجموع | 21.85 هزارمیلیارد |
بر اساس آمار مجمع عمومی سالانه 1400، این اطلاعات اعلام شدهاند. تمام واحدها برحسب تومان میباشد.