آمار تولید موتورسیکلت در ایران

بر اساس آمار وزارت صنعت در دهه اخیر، صنعت موتورسیکلت‌سازی در ایران دچار نوسانات شدیدی شده است. در سال 1394 تعداد تولید موتورسیکلت‌ها به 453 هزار و 231 دستگاه رسید و در سال 1395 به 736 هزار و 337 دستگاه افزایش یافت که نشان‌دهنده 62 درصد رشد در تولید است. در سال بعد، تعداد تولید به شدت کاهش یافت و تنها 153 هزار و 119 دستگاه ساخته شد.

در سال ۱۳۹۷، تولید موتورسیکلت‌ها به ۱۶۴ هزار و ۵۲۵ دستگاه کاهش یافت. اما در سال ۱۳۹۸، این تولید به رکود شدید خود رسید و به ۱۱۶ هزار و ۵۴۰ دستگاه نرسید. با تجربه این کاهش در سال ۱۳۹۸، صنعت موتورسیکلت تصمیم گرفت که کاهش تولید سال‌های گذشته را جبران کند و به سمت روند رو به رشد حرکت کند. بنابراین، از ابتدای سال ۱۳۹۹ تاکنون، تولید موتورسیکلت‌ها در حال افزایش است. در سال ۱۳۹۹، تعداد کل موتورسیکلت‌ها ۲۱۱ هزار و ۴۶۶ دستگاه بود، در سال ۱۴۰۰ به ۲۷۹ هزار و ۹۹ دستگاه و در سال ۱۴۰۱ به ۴۶۴ هزار و ۵۳۷ دستگاه رسید.

طبق آمار، تعداد دستگاه‌های موتورسیکلت تولید شده در کشور از ابتدای سال تا پایان ماه آبان، به 393,812 دستگاه رسیده است. این رقم نسبت به تعداد 279,117 دستگاه تولیدی در هشت ماه اول سال ۱۴۰۱، یعنی یک سال قبل، بیش از 40 درصد رشد داشته است.

در ماه تیر سال ۱۴۰۲، عبدالله توکلی لاهیجانی، مدیرکل صنایع خودروی وزارت صمت، اطلاعاتی را اعلام کرد که برگزاری تولید حدود ۱۳۸ هزار دستگاه موتورسیکلت در کشور در فصل بهار امسال در میانه ثابت شده است. همچنین، در همان دوره زمانی، افزایش تولید این محصول باعث شده است که قیمت آن در بازار به دلیل افزایش عرضه، حدود ۱۵ درصد کاهش یابد.

افزایش تولید خودرو در سال گذشته با یک روند بسیار مثبت همراه بوده است. این روند بخشایش خود را در سه ماهه اول سال جاری نیز ادامه داده و برنامه‌هایی برای افزایش عرضه خودرو و توسعه صنعت خودروی کشور در دستور کار قرار گرفته است.

دبیر انجمن صنعت موتورسیکلت ایران، بهمن ضیاء مقدم، در فروردین ۱۴۰۲ اعلام کرد که تولید موتورسیکلت در سال ۱۴۰۱ به حدود ۴۵۰ هزار دستگاه رسیده است. به دلیل افزایش قیمت خودرو، کسانی که نمی‌توانستند خودروی شخصی بخرند، به سمت خرید موتورسیکلت متمایل شده‌اند، که حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد از متقاضیان را شامل می‌شود. همچنین، ۳۰ تا ۴۰ درصد از خریداران موتورسیکلت به سرعت رسیدن به مقصد را دلیل خریدشان برشمرده‌اند. علاوه بر این، تعداد محدودی از خریداران موتورسیکلت را می‌توان به عنوان یک کالای سرمایه‌ای دسته بندی کرد. او بیان امیدواری کرده است که کارخانجات و شرکت‌ها بتوانند در سال ۱۴۰۲ مانند سال قبل به تولید موتورسیکلت ادامه دهند.

طبق بیانات آقای ضیاءمقدم، در حال حاضر تعدادی از سازندگان موتورسیکلت عضو این انجمن و چندین سازنده دیگر که عضو انجمن نیستند، به تولید موتورهای برقی می پردازند. با این حال، تولید موتورهای برقی هنوز کمتر از 5٪ تولید کلی موتورها را شامل می شود. در چند سال گذشته که شرکت ها به تولید این نوع موتورسیکلت ها روی آورده اند، با برخی مشکلات رو به رو شده اند که به بخش ها و سازمان هایی مانند محیط زیست، وزارت صنعت و غیره ارجاع داده شده است. از مهمترین مشکلات در تولید موتورسیکلت های برقی، قیمت کلی آن ها است که ناشی از بالا بودن قیمت باتری های استفاده شده در آن ها می باشد. باتری های لیتیوم تقریباً 40 تا 50٪ از قیمت موتورسیکلت های برقی را تشکیل می دهند. همچنین، با توجه به شیب دار بودن برخی از شهرها مانند تهران و دیگر مناطق کشور، موتورسیکلت های برقی قدرت و شتاب لازم را برای مصرف کننده فراهم نمی کنند، مگر آنکه از موتورها با توان بیش از 3000 وات استفاده شود که تقریباً با توان موتورهای بنزینی ۱۲۵ سی سی قابل مقایسه است. این موضوع به این دلیل مهم است که بیشترین استفاده از موتورسیکلت ها در کشور به منظور کسب درآمد است و رانندگان باید به سرعت به مقصد خود برسند، در نتیجه این یک محدودیت جدی به حساب می آید.

یکی از محدودیت‌های موجود در موتورسیکلت‌های الکتریکی، مربوط به شارژ باتری آنها است. بیشترین مسافتی که باتری‌های این نوع موتورسیکلت‌ها می‌توانند طی کنند حدود ۱۰۰ کیلومتر است و پس از آن باید دوباره شارژ شوند. این در حالی است که موتورسیکلت‌های بنزینی روزانه می‌توانند بیش از ۲۰۰ کیلومتر برود. علاوه بر این، شارژ موتورسیکلت‌های الکتریکی در مکان‌های عمومی مثل حیاط و پارکینگ خانه‌ها، که نیاز به استفاده از برق مشترک منازل دارد، مشکلاتی را به همراه دارد. صاحبان این نوع موتورسیکلت‌ها، در صورت خراب شدن باتری پس از چند سال، مجبور به خرید باتری جدید هستند که هزینه‌ی ۴۰ تا ۵۰ درصد هزینه‌ی خود موتورسیکلت را تشکیل می‌دهد و برایشان بار مالی سنگینی به همراه دارد. یکی از راه‌حل‌های پیشنهادی برای این مشکل این است که دولت مسئول تأمین باتری‌ها باشد و قراردادی را برای تامین کنندگان منعقده کند تا شرکت‌های تولیدکننده موتورسیکلت از وظیفه‌ی تولید یا تأمین باتری معاف شوند.

آقای ضیاءمقدم پیشنهاد داد که یک سیستم سوآپ باتری طراحی و راه‌اندازی شود. این سیستم به مصرف‌کنندگان این امکان را می‌دهد که باتری دشارژ شده خود را تحویل دهند و باتری شارژ شده را دریافت کنند. این سیستم در کشورهایی که مردم از موتورسیکلت‌های برقی استفاده می‌کنند رایج است. راهکار دیگر، احداث ایستگاه‌های شارژ باتری است. زمان لازم برای شارژ باتری بین چهار تا هشت ساعت است و این محدودیت باعث می‌شود که استقبال از موتورسیکلت‌های برقی نتواند به حد مطلوبی انجام شود. یکی از مشکلات موجود، عدم استفاده سیاستگذاران و دستگاه‌های تصمیم گیرنده از توان و تجربیات فعالان صنعت موتورسیکلت است. بنابراین، تقاضا شده است که در تدوین قوانین و مقررات، از نظرات و تجربیات فعالان این حوزه استفاده شود.

بهمن ۱۴۰۱: آقای توکلی لاهیجانی، مدیرکل دفتر صنایع خودرویی وزارت صمت، اعلام کرده است که در ۱۰ ماهه سال ۱۴۰۱، موتورسیکلت سازان کشور بیش از ۳۸۰ هزار دستگاه موتورسیکلت تولید کرده‌اند که نسبت به مدت مشابه سال ۱۴۰۰ که تعداد آن ۱۹۸ هزار دستگاه بود، افزایش ۸۸ درصدی را نشان می‌دهد.

با اشاره به تکالیف قانونی، وزارت صنعت، معدن و تجارت و تولیدکنندگان موتورسیکلت برنامه‌ای برای خارج کردن موتورسیکلت‌های قدیمی، تولید، عرضه و ترویج استفاده از موتورسیکلت‌های الکتریکی را در دستور کار قرار داده اند. وزارت صنعت، معدن و تجارت در همکاری با شهرداری تهران و بانک تجارت، در حال تدوین یک طرح ملی و جامع است که هدف آن جایگزینی موتورسیکلت‌های قدیمی است.

در سال 1401، بهمن ضیامقدم، دبیر انجمن صنعت موتورسیکلت ایران، اعلام کرد که در طول همین سال، بیش از ۳۰۰ هزار دستگاه موتورسیکلت تولید شده است. این تعداد تولید، نشانگر رشد ۸۰ درصدی نسبت به سال گذشته است.

به گفته آقای ضیامقدم، تعداد تولید موتورسیکلت‌هایی که در سال گذشته تولید شده بود، به طور کلی 264 هزار دستگاه بود. با این حال، انتظار می‌رود که در سال جاری این آمار به بیش از 400 هزار دستگاه افزایش یابد. بخش کوچکی از این تولیدات به عراق، پاکستان و افغانستان صادر می‌شود.

وی با اشاره به حضور گسترده چین در بازار همه کشورهای همسایه ایران و منطقه، به تاثیر منفی این حضور بر تولیدات ایرانی در دیگر بازارها اشاره می‌کند. همچنین، بر اساس نظر او، دشواری‌های موجود در نقل و انتقال پول نیز به کاهش تولیدات ایرانی در بازارهای بین المللی منجر شده است. بر اساس این دیدگاه، به طور کلی، تولیدات ایرانی در بازارهای خارجی به دلیل این دو عامل مهم نادرست تشخیص داده می‌شود.

درصد داخلی‌سازی موتورسیکلت‌های تولیدی در کشور متنوع است، اما در مورد مدل سی‌جی 125 که دارای تیراژ و تقاضای بالا است، بیش از ۶۰ درصد از قطعات آن داخلی تولید شده است. راه‌اندازی خط تولید موتور نیز در سه کارخانه کشور انجام شده است. با این حال، هنوز این کارخانه‌ها به تولید انبوه نرسیده‌اند و احتمالاً تا پایان سال این مسئله حل و فصل خواهد شد.

با توجه به شرایط کنونی و تعداد بالای شرکت‌های موتورسیکلت‌سازی خصوصی در ایران، لازم است از این شرکت‌ها حمایت شود تا تعداد 16 هزار نفری از جمعیت شاغل در این صنعت حفظ شده و بهبود یابد. یکی از مشکلات اساسی این صنعت نبود گواهی اسقاط برای موتورها است. در واقع، هرگونه اسقاطی برای خودروی سبک به عنوان یک مؤلفه ارزشیابی مورد توجه قرار می‌گیرد و ارزش آن به صورت قابل ملاحظه افزایش می‌یابد. از سوی دیگر، کنترلی بر روی مراکز اسقاط وجود ندارد. در هر گواهی اسقاط خودرو، مجوز تولید هفت دستگاه موتورسیکلت صادر می‌شود. اما زمانی که گواهی‌ها خریداری می‌شوند، روند اجرایی شدن آن‌ها بیش از یک ماه زمان می‌برد. بنابراین، نیاز به اصلاح و بهبود فوری در این زمینه وجود دارد.

در تیر ماه سال 1401، بهمن ضیاء‌مقدم، دبیر انجمن تولیدکنندگان موتورسیکلت، اعلام کرد که تولید موتورسیکلت برقی تاکنون به موفقیت قابل توجهی دست یافته نیست و تنها 7 درصد از تولیدات این انجمن به این دسته از موتورسیکلت‌ها اختصاص یافته است. وی بیان کرد که برخی شرکت‌ها به شکل محدودی موتورسیکلت برقی تولید می‌کنند، اما هنوز به پیشرفت قابل توجه در این زمینه نرسیده‌اند و با ادامه تولید آن اصرار دارند. افزود که افزایش قیمت باتری‌ها باعث افزایش هزینه تولید این نوع موتورسیکلت‌ها شده است.

به گفتهٔ وی، در کشور ما محدودیت‌هایی برای وسایل نقلیهٔ برقی وجود دارد، مانند اینکه ایستگاه‌های شارژ کمی وجود دارند. موتورسیکلت‌های برقی نمی‌توانند مسافت طولانی را طی کنند و برای شارژ کردن نیاز به حدود ۴ تا ۵ ساعت دارند. به علاوه، باتری موتورسیکلت برقی، که هزینه آن نصف قیمت خود موتورسیکلت است، هر ۲ تا ۳ سال باید تعویض شود، به همین دلیل موتورسیکلت برقی فقط توسط گروه‌های محدودی از مردم مورد استقبال قرار می‌گیرد.

تولید موتورسیکلت‌های برقی در کشور از سال ۱۳۹۹ آغاز شده است. آقای سید شهریار زینی، مدیر گروه توسعه فناوری‌های نوین خودرویی و طرح‌های کلان ستاد توسعه فناوری‌های حوزه فضایی و حمل و نقل پیشرفته معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، اعلام کرده است که ایستگاه شارژ موتورهای برقی توسط یک شرکت دانش بنیان طراحی خواهد شد.

برای آگاهی از آخرین اخبار شرکت های بزرگ تولیدکننده موتورسیکلت در ایران و همچنین مشاهده قیمت های محصولات مختلف شرکت های کویر موتور، نیروز موتور، کبیر موتور، شاهین موتور، ایران دوچرخ و نیکران موتور، می توانید مقالات منتخب زیر را مطالعه کنید: