آمار تولید موتورسیکلت در ایران

در سال 1402، مهرداد خسروی، مدیرکل دفتر صنایع خودرو وزارت صمت، اعلام کرد که تعداد تولید موتورسیکلت‌ها در کشور به نزدیکی 600 هزار دستگاه رسیده است. این تعداد نشان از رشد حدود 28 درصدی نسبت به تعداد تولیدی در سال قبلی که 465 هزار دستگاه بوده است.

در اسفند ماه سال 1402، جلیل مجاهد، رییس انجمن صنعت موتورسیکلت، اظهار کرد که صنعت موتورسیکلت یکی از فعال‌ترین و پراهمیت‌ترین صنایع کشور ماست. این صنعت در ایران از حدود 60 سال پیش شروع به فعالیت کرده و ابتدا با واردات موتورسیکلت از کشورهای اروپایی و ژاپن شروع شده است. از دهه 70، بخش خصوصی نیز وارد این عرصه شده و شروع به مونتاژ 4 مدل موتورسیکلت نموده است. تا سال 1381، بیش از 180 کارخانه فعال در این صنعت بودند، اما اکنون با رعایت قوانین سختگیرانه و افزایش استانداردها، فقط 45 کارخانه فعال در زمینه تولید موتورسیکلت فعالیت می‌کنند. این کارخانه‌ها در حال حاضر بیش از 20 هزار کارگر را به صورت مستقیم در فرایندهای قطعه‌سازی، تولید و مونتاژ موتورسیکلت استخدام کرده‌اند.

تولید متوسط سالانه کارخانه‌ها از سال‌های 1395 تا 1400 حدود 200 هزار دستگاه بوده است. این رشد تولید و بومی‌سازی به همراه سیاست‌های دولت مردمی سیزدهم و وزارت صنعت، معدن و تجارت آغاز شده است. در دوره وزیر پیشین و در فاز اقتصادی نوین، تولید 270 هزار دستگاه موتورسیکلت در سال 1400 و 470 هزار دستگاه در سال 1401 به بازار عرضه شده است. پیش بینی می‌شود که تعداد تولید سال جاری به 600 هزار دستگاه برسد. از این تعداد، 40 درصد به تولید داخلی تعلق خواهد داشت که تاکنون 40 درصد از این هدف در بازار محقق شده است. هدف وزارت صنعت در پایان سال 1403 افزایش تازه‌ای به 40 درصد داخلی سازی محصولات را تعیین کرده است.

آقای مجاهد اظهار داشته است که در سال جاری سهم صنعت ارزبری نسبت به سال‌های گذشته افزایش یافته است. او همچنین اشاره کرده است که افزایش معدل ارزبری در نتیجه افزایش عمق بومی سازی صورت گرفته است و قیمت و شرایط فروش محصولات نشانگر این افزایش است. او بیان کرده که وزارت صنعت و افزایش تولید کنندگان در حال ارائه محصولات با بهترین قیمت و شرایط به بازار و مصرف‌کنندگان هستند. او همچنین رد شایعاتی کرده که درباره کاهش عمق ساخت داخلی و افزایش مصرف ارز در این صنعت مطرح شده بوده و ادعاها را تکذیب نموده است. اسناد موجود در وزارت صنعت نیز این اظهارات را تأیید کرده اند.

بر اساس گزارش وزارت صنعت از عملکرد صنعت موتورسیکلت سازان در دوره اخیر (از سال 1391 تا 1401)، تعداد تولید موتورسیکلت ها در ایران از 453،231 دستگاه در سال 1394 به 736،337 دستگاه در سال 1395 افزایش یافت، که این افزایش حدود 62 درصد را نشان می‌دهد. اما در سال 1396، تعداد تولید موتورسیکلت‌ها به 153،119 دستگاه کاهش یافت، که این کاهش حدود 79 درصد از میزان سال قبل بود.

در سال 1397، تولید موتورسیکلت کاهش یافت و به 164 هزار و 525 دستگاه رسید، اما در سال 1398 به 116 هزار و 540 دستگاه کاهش یافت و به سطح پایین یک دهه قبل رسید. پس از این کاهش ناگهانی، صنعت موتورسیکلت در سال 1398 به رشد بازگشت و فعالان این حوزه تصمیم گرفتند تا شاخص‌های کمی را به حالت اولیه خود برسانند و برای افزایش تولید گام بردارند. از سال 1399 به بعد، تولید موتورسیکلت در حال افزایش بوده و به ترتیب در سال 1399، 211 هزار و 466 دستگاه، در سال 1400، 279 هزار و 99 دستگاه و در سال 1401، 464 هزار و 537 دستگاه در ایران تولید شده است.

با توجه به آمارها، تعداد تولید موتورسیکلت‌ها از ابتدای سال تا پایان آبان ماه به 393 هزار و 812 دستگاه می‌رسد. این نشان دهنده افزایش 40 درصدی نسبت به تعداد تولیدی در هشت ماه اول سال 1401 است که آن زمان 279 هزار و 117 دستگاه بود.

در تیرماه سال 1402، عبدالله توکلی لاهیجانی، مدیرکل صنایع خودروی وزارت صمت، اعلام کرد که تعداد حدود 138 هزار دستگاه موتورسیکلت در این بهار در کشور تولید شده است. او اعلام کرد که افزایش تولید موتورسیکلت در ماه‌های گذشته باعث افت 15 درصدی قیمت این محصولات در بازار شده است.

در سه ماهه نخست امسال، روند افزایش تولید که از سال گذشته آغاز شده بود، با شدت بیشتری ادامه پیدا کرد. برنامه ریزی برای افزایش تولید و توسعه صنعت خودرو در دستور کار قرار دارد.

در فروردین ماه سال 1402، بهمن ضیاء مقدم، دبیر انجمن صنعت موتورسیکلت ایران، اعلام کرد که تعداد حدود 450 هزار دستگاه موتورسیکلت در سال 1401 تولید شده است. افزایش قیمت خودرو باعث شده تا افرادی که توان خرید خودرو را نداشتند، به سمت خرید موتورسیکلت متمایل شوند که حدود 60 تا 70 درصد از متقاضیان را تشکیل می‌دهند. همچنین، 30 تا 40 درصد از خریداران موتورسیکلت سرعت بیشتر رسیدن به مقصد را به عنوان دلیل خرید خود مطرح کردند و برخی دیگر این خودرو را به عنوان یک کالای سرمایه‌ای خریداری کردند. ضیاء مقدم امیدواری کرد که کارخانجات و شرکت‌ها در سال 1402 بتوانند به همان اندازه که در سال گذشته بوده است، به تولید موتورسیکلت بپردازند.

با توجه به گفته‌های آقای ضیاءمقدم، موتورسیکلت‌سازان اکنون عضو انجمن موتورسیکلت‌های برقی هستند. همچنین چند موتورسیکلت‌ساز دیگر نیز در حال تولید موتورهای برقی هستند، اما تنها کمتر از پنج درصد از تولیدات این صنعت را تشکیل می‌دهد. مشکلاتی که شرکت‌ها در تولید موتورسیکلت‌های برقی تجربه می‌کنند، اغلب به نهادها و ارگان‌های مرتبط ارجاع داده می‌شود، از جمله نهادهایی مانند محیط زیست و وزارت صنعت. یکی از اصلی‌ترین مسائل این تولیدات، قیمت بالای باتری‌های لیتیومی است که در تمام‌شدن هزینه موتورسیکلت برقی تأثیرگذار است. این مسئله باعث افزایش قیمت نهایی موتورسیکلت‌های برقی می‌شود. همچنین، با توجه به وضعیت شیب‌دار شهرها و نیاز به قدرت و شتاب برای مصرف‌کنندگان، مشخص شده است که موتورسیکلت‌های برقی ممکن است به تنهایی کافی نباشند. به‌طور کلی، توان این موتورها باید بسیار بالا باشد تا بتوانند با موتورسیکلت‌های بنزینی برابری کنند، اما این موضوع نشان می‌دهد که محدودیت‌هایی در استفاده از موتورسیکلت‌های برقی وجود دارد.

در این زمینه، یک محدودیت دیگر نیز وجود دارد که به شارژ باتری موتورها برمی‌گردد. باتری‌های به کار رفته در این نوع موتورسیکلت‌ها معمولاً توانایی پیمایش حدود 100 کیلومتر را دارند و پس از آن نیاز به شارژ مجدد دارند، در حالی که موتورهای بنزینی روزانه می‌توانند بالای 200 کیلومتر بپیمایند. اما شارژ موتورهای الکتریکی در حیاط یا پارکینگ منازل، از برق مشاع آپارتمان‌ها مصرف می‌کند که ممکن است به مشکلاتی برخورد کند. همچنین، پس از گذشت چند سال و خراب شدن باتری، صاحبان این موتورها باید هزینه‌های سنگینی برای تعویض باتری پرداخت کنند، که ممکن است موجب فشار مالی بر آن‌ها شود. برای حل این مشکلات، انجمن تولیدکنندگان موتورسیکلت پیشنهاد می‌دهد که دولت به تامین باتری‌ها واگذار شود تا شرکت‌های تولید کننده موتورسیکلت از بی‌مشکلی در این زمینه برخوردار شوند.

در اجتماعی که برگزار شد، آقای ضیاءمقدم اعلام کرد که پیشنهاد انجمن برای طراحی و راه‌اندازی سیستم سوآپ باتری دیگر را مطرح کرده‌اند. این سیستم به افراد امکان می‌دهد باتری دی‌شارژ شده خود را تحویل داده و باتری شارژ شده دریافت کنند، مانند سیستم‌های مشابه در کشورهایی که موتورسیکلت‌های برقی رایج هستند. آقای ضیاءمقدم همچنین به احداث ایستگاه‌های شارژ باتری به عنوان یک راهکار دیگر اشاره کرد. او با ابراز نگرانی‌هایش نسبت به مشکلاتی مانند زمان مصرفی برای شارژ باتری‌ها و عدم استقبال کافی از موتورسیکلت‌های برقی، از سیاستمداران و تصمیم‌گیران درخواست کرد که در فرآیند تدوین وضعیت‌ها و قوانین بخش موتورسیکلت با نظرات و تجربیات فعالان این صنعت را مدیریت کنند.

با توجه به اعلام آقای توکلی لاهیجانی، مدیرکل دفتر صنایع خودرویی وزارت صمت، تولید کنندگان موتورسیکلت کشور در 10 ماهه سال 1401، بیش از 380 هزار دستگاه موتورسیکلت تولید کرده‌اند، که نسبت به مدت مشابه سال 1400 که معادل 198 هزار دستگاه بوده، افزایش 88 درصدی داشته‌اند.

او به تأکید بر رعایت تکالیف قانونی مبنی بر خروج موتورسیکلت‌های قدیمی، تولید، عرضه، توسعه اقتصادی و ترویج استفاده از موتورسیکلت‌های برقی توسط وزارت صنعت و تولید و تولیدکنندگان موتورسیکلت‌ها، اشاره کرد و اعلام کرد که وزارت صنعت به همراه شهرداری تهران و بانک تجارت در حال ارائه یک طرح ملی و کلان برای جایگزینی موتورسیکلت‌های قدیمی در حالیکه پیشرفت می‌کند.

در دسامبر 2022، ضیامقدم، دبیر انجمن صنعت موتورسیکلت ایران، اعلام کرد که تعداد بیش از ۳۰۰ هزار دستگاه موتورسیکلت از ابتدای سال تا پایان آذرماه تولید شده است، که نشان دهنده رشد ۸۰ درصدی در مقایسه با سال گذشته است.

به گفته آقای ضیامقدم، تعداد تولید موتورسیکلت‌ها در کشور در سال گذشته به 264 هزار دستگاه می‌رسید. اما پیش بینی می‌شود که امسال این شماره به بیش از 400 هزار دستگاه افزایش یابد. بخش کوچکی از این تولیدات توسط پنج شرکت بزرگ کشور به بازارهای عراق، پاکستان و افغانستان صادر می‌شود.

وی به اعتقاد می‌رساند که حضور گسترده چین در بازار کشورهای همسایه ایران و منطقه، همچنین مشکلات مرتبط با انتقال و پرداخت پول، دو عامل اساسی هستند که باعث کمبود نور تولیدات ایرانی در بازارهای دیگر شده‌اند.

آقای مقدم گفت که درصد داخلی‌سازی موتورسیکلت‌های تولیدی کشور متفاوت است. او اظهار داشت که در یک مدل محبوب مانند سی‌جی 125، درصد داخلی‌سازی به بیش از 60 درصد رسیده است. او افزود که خط تولید موتور نیز در سه کارخانه تولید کشور راه‌اندازی شده است، اما هنوز این کارخانه‌ها وارد تولید انبوه نشده‌اند و احتمالا تا پایان سال این مهم به اجرا در می‌آید.

باید از شرکت‌های سازنده موتورسیکلت‌های خصوصی که حدود 16 هزار نفر را به عنوان نیروی کار مشغول به کار کرده تحت حمایت قرار داد. یکی از چالش‌های اساسی این صنعت، عدم صدور گواهی اسقاط برای موتور است. ارزش هر گواهی اسقاط خودرو در آخرین ماه‌های سال گذشته 4.2 میلیون تومان بوده است اما در حال حاضر به 20 میلیون تومان رسیده و هیچ نظارتی بر روی مراکز صدور گواهی اسقاط وجود ندارد. هر گواهی اسقاط خودرو منجر به صدور مجوز تولید هفت موتورسیکلت می‌شود ولی از زمان خرید گواهی تا تولید و عرضه محصول یک ماه گذشته و این باعث تأخیر در تولید شده است.

در تاریخ چهارم بهمن ماه 1401، ضیاء‌مقدم، دبیر انجمن تولیدکنندگان موتورسیکلت، اعلام کرد که تولید موتورسیکلت برقی به نتایج مطلوبی نرسیده است و تنها 7 درصد از تولید کل این صنعت را تشکیل می‌دهد. وی اظهار کرد که تنها تعداد محدودی شرکت توانسته‌اند موتورسیکلت برقی تولید کنند، اما بدون دست‌یابی به پیشرفت، همچنان این کار را انجام می‌دهند. او همچنین افزود که قیمت باتری‌ها از هزینه تولید موتورسیکلت برقی عالیه را بیشتر کرده است.

بر اساس گزارش کاربر، مشکلاتی مانند نبود ایستگاه‌های شارژ برای موتورسیکلت‌های الکتریکی در کشور وجود دارد. این وسایل نقلیه برقی به دلیل محدودیت در باتری، قادر به پیمودن مسافت‌های بلند نیستند و برای شارژ 4 تا 5 ساعت زمان می‌برد. هزینه تعویض باتری این موتورسیکلت‌ها، که نصف قیمت خودروی الکتریکی است، هر 2 یا 3 سال یکبار است که این باعث محدودیت در استفاده از آنها و تنها جذابیت آنها برای اقشار خاصی می‌شود.

شروع تولید موتورسیکلت‌های برقی در کشور از سال 99 آغاز شده و آقای سید شهریار زینی، مدیر گروه توسعه فناوری‌های نوین خودرویی و طرح‌های کلان ستاد توسعه فناوری‌های حوزه فضایی، حمل و نقل پیشرفته معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، اعلام کرده‌اند که یک شرکت دانش بنیان قصد دارد ایستگاه‌های شارژ موتورهای برقی را طراحی کند.

برای مطالعه آخرین اخبار و قیمت موتورسیکلت‌های شرکت‌های معتبر تولیدکننده در ایران مانند کویر موتور، نیروز موتور، کبیر موتور، شاهین موتور، ایران دوچرخ و نیکران موتور، می‌توانید به مقالات منتخب زیر مراجعه کنید.