آمار تولید موتورسیکلت در ایران

در سال 1402، مهرداد خسروی، مدیرکل دفتر صنایع خودرو وزارت صمت، اعلام کرد که تعداد تولید موتورسیکلت‌ها در کشور نزدیک به 600 هزار دستگاه بوده است. این افزایش 28 درصدی نسبت به سال گذشته، که تنها 465 هزار دستگاه تولید شده بود، نشان‌دهنده رشد قابل توجه در صنعت خودروسازی است.

جلیل مجاهد، رییس انجمن صنعت موتورسیکلت، اعلام کرده است که صنعت موتورسیکلت یکی از پر فعالیت‌ترین و پرکارریزه‌ترین حوزه‌های صنعتی کشور است. این صنعت در ایران از حدود 60 سال پیش شروع به فعالیت کرده است. در آغاز از طریق واردات موتورسیکلت از کشورهای اروپایی و ژاپنی آغاز شد و از دهه 70، بخش خصوصی نیز وارد این صنعت شد و با مونتاژ 4 مدل اولیه، تولیدات خود را آغاز کرد. تا سال 1381، بیش از 180 کارخانه در این حوزه فعالیت می‌کردند. اما با تشدید قوانین و افزایش استانداردها، در حال حاضر تنها 45 کارخانه فعال در زمینه تولید موتورسیکلت وجود دارند. این کارخانه‌ها حدود 20 هزار کارگر را به صورت مستقیم در فرایندهای قطعه‌سازی، تولید و مونتاژ مشغول به کار قرار داده‌اند.

تولید متوسط سالانه دستگاه‌های کارخانه‌ها از سال 1395 تا 1400 حدود 200 هزار دستگاه بوده است. با آغاز دولت مردمی سیزدهم و ریاست وزیر سابق صنعت، معدن و تجارت، سیاست‌هایی برای رشد تولید و بومی‌سازی به اجرا درآمد که در دولت علی آبادی با تلاش و جدیت ادامه یافته و تولید در سال 1400 به 270 هزار دستگاه و در سال 1401 به 470 هزار دستگاه موتورسیکلت رسید. برنامه‌ریزی شده برای سال جاری نیز تولید 600 هزار دستگاه است، که 40 درصد از آن به عمق داخلی سازی اختصاص دارد. تاکنون بیش از 60 درصد این برنامه اجرا شده است و طبق طرح‌های وزارت صنعت، می‌خواهند که تا پایان سال 1403، 40 درصد تمامی محصولات به سطح عمق 40 درصدی داخلی سازی برسد.

آقای مجاهد اظهار کرد که در سال جاری، سهم صنعت ارزبری نسبت به سال‌های گذشته افزایش یافته است. او تاکید کرد که ارز بری به دلیل عمق بومی سازی بالا کاهش یافته است و قیمت و شرایط فروش محصولات نشان‌دهنده صحت این موضوع است. او افزود که وزارت صنعت و افزایش تولید به بازار نیاز قیمت‌های رقابتی ارائه می‌دهند. شایعاتی درباره کاهش عمق بومی سازی و ارزپاشی در این صنعت کذب است و انجمن صنعت موتورسیکلت این ادعا را تکذیب کرده و مدارک موجود در وزارت صنعت این موضوع را تأیید می‌کند.

بر اساس گزارش وزارت صنعت، در آذر 1402، نمودار تولید موتورسیکلت‌ها در ایران در دوره دهه‌ی 1391 تا 1401 را نشان می‌دهد. در طول این دوره، صنعت تولید موتورسیکلت در کشور با تغییرات فراوان روبرو شد. به عنوان مثال، تولید موتورسیکلت‌ها از 453،231 دستگاه در سال 1394 به 736،337 دستگاه در سال 1395 افزایش یافت، که نشان‌دهنده 62 درصد رشد در تولید است. با ورود به سال 1396، تولید موتورسیکلت ناگهان با کاهش 79 درصدی روبرو شد و تنها 153،119 دستگاه تولید شد.

تولید موتورسیکلت در سال 1397 به 164 هزار و 525 دستگاه رسید، اما در سال 1398 به 116 هزار و 540 دستگاه کاهش یافت. این کاهش شدید تولید در سال 1398، فعالان این صنعت را به فکر جبران زمان‌های قبلی و افزایش تولید برد. از ابتدای سال 1399، تولید موتورسیکلت به صورت پیوسته افزایش یافته است. به طور خاص، در سال 1399، 211 هزار و 466 دستگاه، در سال 1400، 279 هزار و 99 دستگاه و در سال 1401، 464 هزار و 537 دستگاه موتورسیکلت در ایران تولید شده است.

بر اساس این آمار، تعداد تولیدی موتورسیکلت‌ها از ابتدای سال تا پایان آبان ماه به 393،812 دستگاه رسیده است، که نسبت به مدت مشابه در سال 1401 با تعداد 279،117 دستگاه، 40 درصد رشد داشته است.

در تیر ماه سال 1402، عبدالله توکلی لاهیجانی، مدیرکل صنایع خودروی وزارت صنعت، اعلام کرد که تولید حدود 138 هزار دستگاه موتورسیکلت در کشور در فصل بهار امسال صورت گرفته است. او اظهار کرد که افزایش عرضه موتورسیکلت‌ها در ماه گذشته منجر به کاهش 15 درصدی قیمت این محصولات در بازار شده است.

وی اظهار داشت که روند افزایش تولید که از سال گذشته آغاز شده بود، در سه ماهه اول امسال با شدت بیشتری ادامه پیدا کرده است. علاوه بر این، برنامه‌هایی برای افزایش تولید و توسعه صنعت خودرو در دستور کار قرار دارند.

در اواخر سال 1401، بهمن ضیاء مقدم، دبیر انجمن صنعت موتورسیکلت ایران، اعلام کرد که تعداد حدود ۴۵۰ هزار دستگاه موتورسیکلت در آن سال تولید شده است. افزایش قیمت خودروها باعث شد که افرادی که توان خرید خودرو را ندارند، به سمت خرید موتورسیکلت روی آورند که تا ۷۰ درصد از متقاضیان را شامل می‌شد. همچنین، 30 تا 40 درصد از خریداران موتورسیکلت، سرعت ورود به مقصد را به عنوان دلیل اصلی خرید اعلام کردند و برخی دیگر این دستگاه را به عنوان یک کالای سرمایه‌ای خریداری کردند. ضیاء مقدم امیدوار بود که تولید موتورسیکلت‌ها در سال ۱۴۰۲، بتواند به همان اندازه سال قبل ادامه یابد.

با توجه به گفته‌های آقای ضیاءمقدم، در حال حاضر موتورسیکلت‌سازان عضو این انجمن، همچنین چند موتورسیکلت‌ساز دیگر که عضو انجمن نیستند، به تولید موتورهای برقی مشغول هستند. اما، تنها کمتر از پنج درصد از تولیدات این صنعت را تشکیل می‌دهد. در چند سال اخیر، ورود شرکت‌ها به تولید موتورهای برقی با مشکلاتی روبرو شده است که نیاز به همکاری نهادها و ارگان‌های مربوطه دارد. یکی از مشکلات اصلی تولید موتورسیکلت برقی، قیمت بالای آن به دلیل استفاده از باتری‌های گران قیمت است. باتری‌های لیتیومی بین 40 تا 50 درصد از قیمت نهایی یک موتورسیکلت برقی را تشکیل می‌دهند. همچنین، با توجه به شرایط محیطی شهرهای پرترافیک همچون تهران، موتورسیکلت‌های برقی به دلیل نداشتن شتاب کافی برای اهداف شهری، نمی‌توانند جایگزین مناسبی برای موتورسیکلت‌های بنزینی باشند مگر اینکه دارای توان بالا و قدرت مشابه موتورهای بنزینی باشند. این مشکل بیشتر در شهرهایی از جمله تهران که راه‌ها تپه‌ای و شیب‌دار هستند، مشهود است که راکبان نیاز به قدرت و شتاب زیادی برای رسیدن به مقصد دارند و محدودیت جدی برای استفاده از موتورسیکلت برقی محسوب می‌شود.

محدودیت دیگری که در این زمینه وارد می‌شود، از شارژ باتری این موتورها ناشی می‌شود. بهترین باتری‌های استفاده شده در این دسته از موتورسیکلت‌ها، پیمایشی تا حدود 100 کیلومتر را پوشش می‌دهند و سپس باید مجدداً شارژ شوند. این در حالی است که موتورهای بنزینی معمولاً روزانه بیش از 200 کیلومتر را طی می‌کنند. شارژ این موتورسیکلت‌ها در حیاط‌ها و پارکینگ‌ها، زمانی که باید از برق مشترک آپارتمان‌ها استفاده کنند، موجب مشکلاتی شود. همچنین صاحبان این موتورسیکلت‌ها، با گذشت زمان و خراب شدن باتری، مجبور به خرید باتری با هزینه‌های بالا می‌شوند که ممکن است تا 40 تا 50 درصد ارزش موتور را تشکیل دهد و فشار مالی سنگینی بر آن‌ها وارد می‌کند. برای حل این مشکل، انجمن تولیدکنندگان موتورسیکلت پیشنهاد داد که دولت مسئول تامین باتری‌ها شود و پیمانکاران را به تامین این قطعات معاف کند.

آقای ضیاءمقدم اظهار کردند که ایجاد و راه‌اندازی سیستم سوآپ باتری به عنوان یک پیشنهاد انجمن، می‌تواند به مصرف‌کنندگان این امکان را بدهد تا باتری‌های خالی خود را تحویل داده و باتری‌های شارژ شده را دریافت کنند؛ این سیستم در کشورهایی که افراد از موتورسیکلت‌های برقی استفاده می‌کنند معمولاً مورد استفاده قرار می‌گیرد. راه حل دیگر، احداث ایستگاه‌های شارژ باتری است. زیرا باتری‌ها نیاز به زمانی بین چهار تا هشت ساعت برای شارژ دارند و این موضوع باعث شده است که استفاده از موتورسیکلت‌های برقی به اندازه کافی پر رنگ نشود. این مشکلات عدم بهره‌برداری از توان و تجربیات افراد فعال در صنعت موتورسیکلت را هم نشان می‌دهد و ضرورت توجه مقامات صنعت و تصمیم‌گیران به نکاتی که از مشارکت افراد این حوزه بهره برده است و تاثیر گذار است. بنابراین، خواسته شد تا در فرایند تدوین سیاست‌ها، دستورالعمل‌ها و مقررات، نظرات افراد متخصص و فعال در این زمینه لحاظ شود.

در هشتاد و دو هزار و یک ، آقای توکلی لاهیجانی، مدیرکل دفتر صنایع خودرویی در وزارت صمت، اعلام کرد که تولید کنندگان موتورسیکلت کشور در 10 ماهه این سال بیش از ۳۸۰ هزار دستگاه موتورسیکلت تولید کردند، که نسبت به مدت مشابه سال گذشته که ۱۹۸ هزار دستگاه بود، افزایش ۸۸ درصدی داشته‌اند.

وی به تاکید بر تکالیف قانونی مرتبط با خارج کردن موتورسیکلت‌های قدیمی، تولید، عرضه، اقتصادی‌سازی و ترویج استفاده از موتورسیکلت‌های الکتریکی اشاره کرد. او بیان کرد که وزارت صمت و تولیدکنندگان موتورسیکلت، این موضوع را به عنوان یک برنامه اصلی معرفی کرده و اعلام کرده است که با همکاری شهرداری تهران و بانک تجارت، در حال طراحی یک طرح ملی و جامع برای جایگزینی موتورسیکلت‌های قدیمی هستند.

در دسامبر 2022، ضیامقدم، دبیر انجمن صنعت موتورسیکلت ایران، اعلام کرد که تعداد بیش از ۳۰۰ هزار دستگاه موتورسیکلت از ابتدای سال تا پایان آذرماه تولید شده است، که نشان‌دهنده یک رشد ۸۰ درصدی نسبت به سال گذشته است.

با توجه به گفته‌های آقای ضیامقدم، تعداد تولید موتورسیکلت‌های کشور در سال گذشته 264 هزار دستگاه بود، اما امسال انتظار می‌رود این تعداد به بیش از 400 هزار دستگاه افزایش یابد. بخش کوچکی از این تولیدات به بازارهای عراق، پاکستان و افغانستان صادر می‌شود، که بیشتر آن‌ها از پنج شرکت بزرگ کشور تولید می‌شوند.

وی معتقد است که حضور گسترده چین در بازار کشورهای همسایه ایران و منطقه، به همراه دشواری‌های مرتبط با نقل و انتقال پول، دو از عوامل اصلی کاهش نماینده برنده ایرانی در بازارهای دیگر می‌باشد.

آقای مقدم ذکر کرد که درصد داخلی‌سازی موتورسیکلت‌های تولیدی کشور متفاوت است. او این نکته را هم اضافه کرد که در مدل محبوب و پرفروش سی‌جی 125، نرخ داخلی‌سازی به بیش از 60 درصد رسیده است. همچنین، خط تولید موتور (Engine) در سه کارخانه تولید کشور به کار افتاده است، اگرچه هنوز این واحدها به تولید انبوه نرسیده‌اند و احتمالاً تا پایان سال این امر انجام خواهد شد.

وی بیان کرد که باید از شرکت‌های تولید کننده موتورسیکلت در کشورمان که اکثریت آن‌ها شرکت‌های خصوصی هستند و برای 16 هزار نفر اشتغال زایی ایجاد کرده‌اند، حمایت کرد. یکی از بزرگترین مشکلات این صنعت، عدم وجود گواهی اسقاط برای موتورهاست. او اشاره کرد که ارزش گذاری گواهی اسقاط خودروها از 4.2 میلیون تومان در سال قبل به 20 میلیون تومان در حال حاضر رسیده است و هیچ نظارتی بر مراکز اسقاط وجود ندارد. با صدور هر گواهی اسقاط خودرو، امکان تولید هفت دستگاه موتورسیکلت به شرکت مربوطه داده می‌شود، اما فرایند از زمان خرید گواهی تا شروع تولید بیش از یک ماه طول می‌کشد.

در تاریخ بهمن ماه سال 1401، ضیاء‌مقدم، دبیر انجمن تولیدکنندگان موتورسیکلت، اعلام کرد که تولید موتورسیکلت برقی به نتیجه مطلوبی نرسیده و تنها 7 درصد از تولید کل این صنعت را تشکیل می‌دهد. او اظهار کرد که تنها تعداد معدودی شرکت به تولید موتورسیکلت برقی ادامه می‌دهند، اما با توجه به افزایش قیمت باتری، هزینه‌های تولید این نوع موتورسیکلت را بیشتر می‌کند.

بر اساس گفته‌های او، مشکلاتی مانند نبود ایستگاه‌های شارژ برای موتورسیکلت‌های برقی در کشور وجود دارد. این نوع وسایل نقلیه قادر به پیمایش مسافت‌های بلند نیستند و برای شارژ کامل به مدت 4 تا 5 ساعت نیاز دارند. باتری موتورسیکلت برقی که هزینه آن نصف قیمت خود موتورسیکلت است، باید هر 2 یا 3 سال یکبار تعویض شود. به همین دلیل، موتورسیکلت برقی تنها توسط اقشار مخصوصی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

شروع تولید موتورسیکلت‌های برقی در ایران به سال ۱۳۹۹ باز می‌گردد. آقای سید شهریار زینی، مدیر گروه توسعه فناوری‌های نوین خودرویی و طرح‌های کلان ستاد توسعه فناوری‌های حوزه فضایی و حمل و نقل پیشرفته، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، اعلام کرده است که یک شرکت دانش بنیان به طراحی ایستگاه‌های شارژ موتورهای برقی مشغول است.

جهت دریافت آخرین اخبار شرکت‌های معتبر تولیدکننده موتورسیکلت در ایران و مشاهده قیمت‌های انواع محصولات شرکت‌های کویر موتور، نیروز موتور، کبیر موتور، شاهین موتور، ایران دوچرخ و نیکران موتور، مقالات زیر را بررسی کنید: