آمار تولید موتورسیکلت در ایران

در اسفند ماه سال 1402، مهرداد خسروی، مدیرکل دفتر صنایع خودرو وزارت صمت، اعلام کرد که در سال جاری، تولید نزدیک به 600 هزار دستگاه موتورسیکلت در ایران صورت گرفته است. این میزان تولید نشان دهنده 28 درصد رشد نسبت به سال گذشته است که در آن 465 هزار دستگاه تولید شده بود.

در اسفند ماه سال 1402، جلیل مجاهد، رییس انجمن صنعت موتورسیکلت، تأکید کرد که صنعت موتورسیکلت یکی از پرفعال‌ترین و مهم‌ترین صنایع کشور است. این صنعت در ایران با تقریبا 60 سال سابقه فعالیت، از دوران دولتی با واردات موتورسیکلت از اروپا و ژاپن آغاز شده و از دهه 70 با ورود بخش خصوصی به تولید و مونتاژ موتورسیکلت‌های محلی پرداخته است. تعداد بیش از 180 کارخانه در این حوزه فعالیت داشتند که با افزایش استانداردها و قوانین سختگیرانه، امروزه تنها 45 کارخانه در ایران در زمینه تولید موتورسیکلت‌ها فعال هستند. بیش از 20 هزار کارگر در این کارخانه‌ها به طور مستقیم در فرایند قطعه‌سازی، تولید و مونتاژ موتورسیکلت‌ها مشغول به کار می‌باشند.

در طی سال‌های 1395 تا 1400، تولید سالانه کارخانه‌ها به طور متوسط برابر با 200 هزار دستگاه بوده است. این افزایش تولید به دستور وزیر پیشین صنعت، معدن و تجارت و با راهبری دولت مردم‌نهاد سیزدهم آغاز شده است. با استمرار این سیاست‌های توسعه تولید و ایجاد صنایع بومی در دولت علی آبادی، تعداد دستگاه‌های تولیدی در سال 1400 به 270 هزار دستگاه و در سال 1401 به 470 هزار دستگاه افزایش یافت. امیدواریم در سال جاری تعداد 600 هزار دستگاه تولید شود. هدف تعیین شده برای سهم تولید داخلی و بومی‌سازی محصولات، به اندازه 40 درصد است، در حالی که تاکنون 40 درصد از این هدف به دست آمده است و به سمت دستیابی به 60 درصد باقی مانده پیشرفت می‌کنیم تا در پایان سال 1403 به سطح 40 درصد تولید محصولات داخلی برسیم.

با توجه به اظهارات آقای مجاهد، این صنعت در سال جاری بهبود قابل توجهی داشته است. عمق بومی‌سازی افزایش یافته است که منجر به کاهش معدل ارزبری می‌شود. قیمت‌های رقابتی و شرایط فروش بهتر، نشان‌دهنده تلاش وازارت صنعت برای افزایش تولید و ارزبری با قیمت‌های مناسبتر و شرایط بهتر برای مصرف‌کنندگان است. شایعاتی که در مورد اصلاحات ارزی و کاهش عمق بومی‌سازی صنعت موتورسیکلت پخش شده است، تکذیب شده و اسناد موجود در وزارت صنعت این موضوع را تأیید می‌کنند.

بر اساس آمار وزارت صنعت، در دهه‌ی اخیر (از سال 1391 تا 1401)، صنعت ساخت موتورسیکلت در ایران با نوسانات زیادی روبرو بوده است. تولید این وسایل نقلیه در سال 1395 ناگهان افزایش یافت و از 453،231 دستگاه در سال 1394 به 736،337 دستگاه در سال 1395 افزایش یافت، که نشان‌دهنده یک افزایش 62 درصدی است. اما در سال بعد (1396)، تولید موتورسیکلت‌ها به شدت کاهش یافت و فقط 153،119 دستگاه تولید شد.

در سال 1397، تولید موتورسیکلت و خودرو به 164 هزار و 525 دستگاه افزایش یافت، اما در سال 1398 به 116 هزار و 540 دستگاه کاهش یافت. این میزان تولید در سال‌های گذشته یک دهه پایین‌تر از میانگین بود. پس از تجربه کاهش شدید تولید در سال 1398، فعالان این صنعت تلاش کردند تا تولید را افزایش دهند. از ابتدای سال 1399 تاکنون، تولید به شدت افزایش یافته و در سال 1401 به 464 هزار و 537 دستگاه رسیده است.

بر اساس آمارهای اعلام شده، تعداد ۳۹۳٬۸۱۲ دستگاه موتورسیکلت از ابتدای سال تا پایان آبان ماه در کشور تولید شده است که نسبت به تعداد ۲۷۹٬۱۱۷ دستگاه تولیدی در هشت ماه ابتدای سال ۱۴۰۱، یعنی افزایش ۴۰ درصدی را نشان می‌دهد.

در ماه تیر سال 1402، عبدالله توکلی لاهیجانی، مدیرکل صنایع خودروی وزارت صمت، اعلام کرد که تولید حدود 138 هزار دستگاه موتورسیکلت در کشور در بهار امسال انجام شده است. او اظهار کرد که افزایش عرضه موتورسیکلت در ماه گذشته منجر به افت 15 درصدی قیمت این محصولات در بازار شده است.

روند افزایش تولید از سال گذشته آغاز شده بود و در سه ماهه نخست امسال با شدت بیشتری ادامه پیدا کرده است. برنامه افزایش عرضه خودرو و توسعه صنعت خودروسازی کشور در دستور کار قرار دارد.

در فروردین ماه سال 1402، بهمن ضیاء مقدم، دبیر انجمن صنعت موتورسیکلت ایران، اعلام کرد که حدود ۴۵۰ هزار دستگاه موتورسیکلت در سال ۱۴۰۱ تولید شده است. افزایش قیمت خودرو سبب شد که بسیاری از افرادی که توان خرید نداشتند، به سمت خرید موتورسیکلت متمایل شوند و این دسته از متقاضیان حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد را تشکیل می‌دهند. همچنین، 30 تا 40 درصد از خریداران موتورسیکلت، سرعت بالاتر رسیدن به مقصد را به عنوان دلیل اصلی خریدشان عنوان کردند، در حالی که یک تعداد محدود دیگر این دسته افراد، موتورسیکلت را به عنوان یک سرمایه‌گذاری مورد توجه قرار دادند. آقای ضیاء مقدم امیدواری کرد که کارخانجات و شرکت‌ها بتوانند در سال 1402، همچنان به تولید موتورسیکلت‌های مورد نیاز جامعه پرداخته و بازار را تامین کنند.

با توجه به گفته‌های آقای ضیاءمقدم، موتورسیکلت‌سازان در حال حاضر به تولید موتورهای برقی مشغولند. اعضای این انجمن همچنین چند شرکت دیگر که عضو انجمن نیستند، نیز در این زمینه فعالیت دارند. اما تولیدات موتورهای برقی هنوز کمتر از پنج درصد کل تولیدات تشکیل می‌دهد. ورود شرکت‌ها به این بخش با مشکلاتی همچون قیمت بالای باتری‌ها مواجه است. باتری‌های لیتیومی که در این موتورها استفاده می‌شوند، به طور معمول بین 40 تا 50 درصد قیمت نهایی موتورسیکلت را تشکیل می‌دهد. همچنین، موتورسیکلت‌های برقی برای محیط‌های شهری مانند تهران که شیبی دارد، با مشکلاتی مواجه هستند. این موتورها نمی‌توانند قدرت و شتاب لازم را ارائه دهند مگر اینکه از موتورهای با توان بالا استفاده شود. این موضوع برای مصرف‌کنندگان مهم است زیرا برای کسب درآمد یا رسیدن به محل مورد نظر، رانندگان نیاز به سرعت دارند.

محدودیت دیگر در استفاده از این نوع موتورسیکلت‌ها، مربوط به شارژ باتری آن‌ها است. بهترین باتری‌هایی که در این موتورسیکلت‌ها استفاده می‌شود، حدود ۱۰۰ کیلومتر پیمایش را پوشش می‌دهند و نیاز به شارژ دوباره دارند، در حالی که موتورهای بنزینی معمولاً بیش از ۲۰۰ کیلومتر را در روز طی می‌کنند. شارژ کردن این موتورسیکلت‌ها در خانه یا پارکینگ‌ها، وابسته به برق مشترک آپارتمان‌ها است که مشکلاتی برای صاحبان آنها ایجاد می‌کند. همچنین، پس از مدتی، با خراب شدن باتری، صاحبان باید مجبور به جایگزینی آن با هزینه‌های بالا شوند. برای حل این مشکل، انجمن تولیدکنندگان موتورسیکلت پیشنهاد داده است که دولت مسئولیت تأمین باتری را بپذیرد و تولیدکنندگان موتورسیکلت‌ها را از تأمین باتری مستثنی کند.

آقای ضیاءمقدم اظهار کرد که طراحی و اجرای سیستم سوآپ باتری به عنوان پیشنهاد انجمن مطرح شده است، که این سیستم به مصرف‌کنندگان این امکان را می‌دهد که باتری دیگری را تحویل دهند و باتری شارژ شده را دریافت کنند. این سیستم در کشورهایی که از موتورسیکلت‌های برقی استفاده می‌شود کاربرد دارد. راه حل دوم احداث ایستگاه‌های شارژ باتری است. زمان لازم برای شارژ باتری‌ها بین چهار تا هشت ساعت است که این محدودیت‌ها استقبال ناکافی از موتورسیکلت‌های برقی را به دنبال دارد. یکی از علل این مشکل، عدم بهره‌گیری از توان و تجارب فعالان صنعت موتورسیکلت توسط تصمیم‌گیران و سیاست‌گذاران صنعت موتورسیکلت بوده است. آنها بایستی از تجربیات این حوزه در فرآیند تشکیل دستورالعمل‌ها، بخشنامه‌ها، قوانین و مقررات بهره ببرند.

به گزارش آقای توکلی لاهیجانی، مدیرکل دفتر صنایع خودرویی وزارت صنعت، تعداد تولید موتورسیکلت‌ها در دوره 10 ماهه سال 1401 به بیش از 380 هزار دستگاه رسیده است. این افزایش نسبت به مدت مشابه سال 1400 که حدود 198 هزار دستگاه بوده، به‌معنای تغییر 88 درصدی است.

با اشاره به تکالیف قانونی، وی تاکید کرده است که از برنامه‌های اصلی وزارت صنعت، معدن و تجارت و تولیدکنندگان موتورسیکلت، خارج کردن موتورسیکلت‌های فرسوده، تولید، عرضه، اقتصادی‌سازی و ترویج موتورسیکلت‌های برقی است. او اعلام کرده است که وزارت صنعت، معدن و تجارت در همکاری با شهرداری تهران و بانک تجارت، در حال تهیه یک طرح ملی و کلان برای جایگزینی موتورسیکلت‌های فرسوده است.

در دسامبر سال 2022، ضیامقدم، دبیر انجمن صنعت موتورسیکلت ایران، اعلام کرد که تولید بیش از ۳۰۰ هزار دستگاه موتورسیکلت از ابتدای سال تا پایان آذرماه انجام شده است، که نشان از رشد ۸۰ درصدی نسبت به سال گذشته دارد.

بر اساس اظهارات آقای ضیامقدم، تعداد کل موتورسیکلت‌های تولید شده در کشور در سال گذشته 264 هزار دستگاه بود. اما پیش بینی می‌شود که امسال این آمار به بیش از 400 هزار دستگاه افزایش یابد. تنها بخش کوچکی از تولیدات این صنعت به بازارهای خارجی ارسال می‌شود، با عراق، پاکستان و افغانستان به عنوان مقصدهای اصلی.

وی باور دارد که حضور گسترده چین در بازارهای همه کشورهای همسایه ایران و منطقه، همچنین مشکلات مربوط به نقل و انتقال پول، دو عامل اساسی هستند که باعث کمبود تولیدات ایرانی در بازارهای دیگر می‌شوند.

آقای مقدم اعلام کرد که درصد داخلی‌سازی موتورسیکلت‌های تولیدی در کشور متفاوت است. با این حال، در مورد مدل پرطرفدار و پرفروش، سی‌جی 125، درصد داخلی‌سازی به بیش از 60 درصد رسیده است. خط تولید موتور نیز در سه کارخانه تولید کشور راه اندازی شده است. با این حال، تاکنون این کارخانه‌ها به تولید انبوه نرسیده‌اند و این امر ممکن است تا پایان سال انجام شود.

وی بیان کرد که حمایت از شرکت‌های تولید کننده موتورسیکلت در کشور ضروری است زیرا این شرکت‌ها اکثراً خصوصی بوده و برای اشتغالزایی برای 16 هزار نفر نقش مهمی دارند. او به عدم وجود گواهی اسقاط برای موتورها اشاره کرد و اظهار داشت که قیمت گواهی اسقاط در حال افزایش است و بدون نظارت مناسب بر مراکز اسقاط، این مشکلات بیشتر می‌شود. او بیان کرد که هر گواهی اسقاط خودرو مجوز تولید هفت دستگاه موتورسیکلت را فراهم می‌کند اما فرآیند تا زمان شروع تولید بیش از یک ماه طول می‌کشد و این موضوع باعث تعطیلی فرصت‌های اقتصادی می‌شود.

در تیر ماه ۱۴۰۱، بهمن ضیاء‌مقدم، دبیر انجمن تولیدکنندگان موتورسیکلت، اعلام کرد که تاکنون در تولید موتورسیکلت برقی موفقیت چشمگیری حاصل نشده و فقط ۷ درصد از تولید کلی را تشکیل می‌دهد. وی افزود که تعداد محدودی شرکت، بدون دستیابی به پیشرفت در تولید موتورسیکلت برقی فعالیت خود را ادامه می‌دهند و قیمت بالای باتری باعث افزایش هزینه تولید این نوع موتورسیکلت می‌شود.

بر اساس نظرات ارائه‌شده، وجود محدودیت‌هایی مثل عدم وجود ایستگاه‌های شارژ برای وسایل نقلیه برقی در کشور آورده شده است. موتورسیکلت‌های برقی قابلیت پیمایش مسافت‌های بلند را ندارند و باید 4 تا 5 ساعت را برای شارژ بهره‌برند. از آنجا که باتری موتورسیکلت برقی که هزینه‌ی آن نصف قیمت خود وسیله است، هر 2 یا 3 سال باید تعویض شود، بنابراین این وسیله فقط توسط افراد خاصی مورد توجه قرار می‌گیرد.

از سال 99 به تولید موتورسیکلت‌های برقی در کشورمان پرداخته شده است. آقای سید شهریار زینی، مدیر گروه توسعه فناوری‌های نوین خودرویی و طرح‌های کلان ستاد توسعه فناوری‌های حوزه فضایی، حمل و نقل پیشرفته معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، اعلام کرده است که یک شرکت دانش بنیان در حال طراحی یک ایستگاه شارژ موتورهای برقی می باشد.

برای اطلاع از آخرین اخبار شرکت‌های معتبر تولیدکننده موتورسیکلت در ایران و مشاهده قیمت‌های محصولات شرکت‌های معتبر موتورسیکلت ایرانی مانند شرکت کویر موتور، نیروز موتور، کبیر موتور، شاهین موتور، ایران دوچرخ و نیکران موتور، می‌توانید این مقالات را مطالعه فرمایید.