آمار تولید موتورسیکلت در ایران

در اسفند 1402، جلیل مجاهد، رییس انجمن صنعت موتورسیکلت، اظهار کرد که صنعت موتورسیکلت یکی از فعال‌ترین و پراهمیت‌ترین صنایع کشور است. تاریخچه این صنعت در ایران به حدود 60 سال پیش با واردات از اروپا و ژاپن آغاز شد و از دهه 70، بخش خصوصی به تولید موتورسیکلت پرداخت. تعداد کارخانه‌های مشغول در این حوزه از آغاز فعالیت‌ها تاکنون به 45 کارخانه کاهش یافته است، در حالی که از آن 180 کارخانه در سال 1381 وجود داشت. امروزه، حدود 20 هزار کارگر به صورت مستقیم در تولید، مونتاژ و قطعه‌سازی مشغول به کار هستند.

متوسط تولید سالیانه کارخانجات از سال‌های 1395 تا 1400 حدود 200 هزار دستگاه بوده است. با شروع کار دولت مردمی سیزدهم و تحت سیاست‌های وزارت صنعت، معدن و تجارت، رشد تولید و بومی‌سازی تقویت شد. این روند توسط وزیر پیشین علی آبادی با جدیت ادامه یافت و در سال 1400، حدود 270 هزار دستگاه و در سال 1401، 470 هزار دستگاه موتورسیکلت تولید و به بازار عرضه شد. پیش‌بینی برای سال جاری نیز تولید 600 هزار دستگاه است. هدف این برنامه‌ها افزایش سهم تولید داخلی و بومی‌سازی، که در سال 1401 به نسبت 40 درصد از بازار محقق شده است. طبق برنامه وزارت صنعت، تا پایان سال 1403، باید سهم تولید داخلی تمام محصولات به 40 درصد افزایش یابد.

درباره ارز بری در صنعت موتورسیکلت‌سازی آقای مجاهد اظهاراتی داشتند در خصوص وضعیت ارز بری در صنعت موتورسیکلت‌سازی. او بهره‌مندی این صنعت از سهم بیشتری از بازار در سال جاری نسبت به سال‌های گذشته اشاره کرد. اما ادعای او در خصوص کاهش ارز بری به دلیل افزایش عمق بومی سازی درستی ندارد، زیرا قیمت محصولات و شرایط فروش آنان قوت این ادعا را زیر سئوال می‌برد. وزارت صنعت، معدل ارز بری را تحت پوشش گرفته و شرایطی را برای قیمت‌های رقابتی واردات ارز و فروش مناسبتر محصولات به بازار مصرف و ارگان‌های دولتی ایجاد کرده است. همچنین، شایعاتی درباره کاهش تولید داخلی و افزایش مصرف ارز در این صنعت تکذیب شده و اسناد وزارت صنعت اعتبار ادعاهای آقای مجاهد را کاملا تکذیب می‌کنند.

بر اساس آمار وزارت صنعت، در دهه اخیر (از سال 1391 تا 1401)، صنعت تولید موتورسیکلت‌ها در ایران تغییرات زیادی را تجربه کرده است. تولید موتورسیکلت‌ها در سال 1394 از 453،231 دستگاه به 736،337 دستگاه در سال 1395 افزایش یافت که نشان از 62 درصد رشد در تولید است. اما در سال 1396، تعداد تولیدات ناگهان به 153،119 دستگاه کاهش یافت که نشان از 79 درصد کاهش تولید موتورسیکلت‌ها در کشور است.

در سال 1397، تولید موتورسیکلت کاهش یافت و به 164 هزار و 525 دستگاه رسید، اما در سال 1398 این میزان به 116 هزار و 540 دستگاه کاهش یافت و به سطح پایینی طی دهه گذشته رسید. پس از این کاهش ناگهانی، صنعت موتورسیکلت همچنان به جبران تولیدات گذشته و افزایش تولید گرایش داشته و از ابتدای سال 1399 تاکنون رشد قابل توجهی داشته است. در سال 1399، تعداد 211 هزار و 466 دستگاه، در سال 1400، 279 هزار و 99 دستگاه و در سال 1401، 464 هزار و 537 دستگاه موتورسیکلت در ایران تولید شده است.

به گزارش ارقام، تعداد 393 هزار و 812 دستگاه موتورسیکلت از ابتدای سال تا پایان ماه آبان تولید شدند که نشان از رشد 40 درصدی نسبت به تعداد 279 هزار و 117 دستگاه تولید شده در هشت ماه اول سال 1401 دارد.

در تیرماه سال 1402، عبدالله توکلی لاهیجانی، مدیرکل صنایع خودروی وزارت صمت، اعلام کرد که تولید حدود 138 هزار دستگاه موتورسیکلت در ایران در بهار امسال انجام شده است. او اظهار کرد که افزایش تولید موتورسیکلت در ماه گذشته باعث افت 15 درصدی قیمت این محصولات در بازار شده است.

با آغاز یک روند افزایشی در تولید از سال گذشته ، توسعه و تقویت صنعت خودرو در این سه ماه نخست امسال به شکل فزاینده ادامه یافته است و برنامه‌هایی برای افزایش تولید و توسعه این صنعت در دستور کار قرار دارد.

در فروردین ماه سال ۱۴۰۲، بهمن ضیاء مقدم، دبیر انجمن صنعت موتورسیکلت ایران، اعلام کرد که تعداد حدود ۴۵۰ هزار دستگاه موتورسیکلت در سال ۱۴۰۱ تولید شده است. افزایش قیمت خودروها بر افرادی که توانایی خرید یک خودرو را نداشتند، تأثیر گذار بود و آن‌ها را به سمت خرید موتورسیکلت هدایت کرد. حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد از متقاضیان، در این دسته قرار داشتند. علاوه بر این، 30 تا 40 درصد از خریداران موتورسیکلت، سرعت بیشتر رسیدن به مقصد را به عنوان دلیل اصلی خرید خود مطرح کردند. همچنین، تعداد محدودی از مردم، موتورسیکلت را به عنوان یک کالای سرمایه‌ای خریداری کردند. ضیاء مقدم امیدواری کرد که کارخانجات و شرکت‌ها بتوانند در سال ۱۴۰۲، مقدار مشابهی موتورسیکلت تولید کنند.

با توجه به گفته‌های آقای ضیاءمقدم، اکنون موتورسیکلت‌سازان عضو این انجمن هستند و چند موتورسیکلت‌ساز دیگر که عضو انجمن نیستند، به تولید موتورهای برقی می‌پردازند. اما تنها کمتر از پنج درصد از تولیدات این صنعت را تشکیل می‌دهد. در چند سال اخیر، شرکت‌ها در تلاش برای تولید موتورسیکلت‌های برقی با مشکلاتی روبرو بوده‌اند که نیاز به همکاری با نهادها و ارگان‌های مختلف دارد. یکی از مشکلات اصلی در تولید موتورسیکلت برقی، قیمت بالای باتری‌های استفاده شده در آنها است. باتری‌های لیتیومی به تنهایی بین 40 تا 50 درصد از قیمت موتورسیکلت برقی را تشکیل می‌دهند. همچنین، با توجه به وضعیت جاده‌های شیب‌دار شهرهای مختلف، موتورسیکلت‌های برقی نمی‌توانند قدرت مورد نیاز را ارائه دهند، مگر اینکه از موتورهای با توان بسیار بالا استفاده شود. این محدودیت با توجه به نیاز راکبان به سرعت رسیدن به مقصد، به یک مسئله جدی تبدیل شده است.

با توجه به مشکلات موجود، کاربران موتورسیکلت‌های الکتریکی با چالش‌هایی روبرو هستند. از جمله این چالش‌ها محدودیت کیلومتراژ پیمایشی باتری و نیاز به شارژ مکرر است. باتری‌های به کار رفته در این موتورها به طور معمول برای پیمایش زیر ۱۰۰ کیلومتر قابل استفاده هستند و پس از آن نیاز به شارژ مجدد دارند. این در حالی است که موتورهای سوختی روزانه می‌توانند بیش از ۲۰۰ کیلومتر را پیمایش کنند. شارژ باتری‌های موتورسیکلت‌های الکتریکی در خانه یا پارکینگ‌ها با مصرف برق عمومی مواجه می‌شود، که این می‌تواند به یک مشکل اقتصادی برای صاحبان آنها تبدیل شود. از طرف دیگر، صاحبان باید هر چند سال یک باتری جدید خریداری کنند که قیمت آن تا ۵۰ درصد ارزش موتور می‌باشد. برای حل این مشکلات، انجمن تولیدکنندگان موتورسیکلت پیشنهاد داده که دولت مسئول تامین باتری‌ها شود و شرکت‌ها از تولید یا تهیه باتری مستثنی شوند.

با پیشنهاد انجمن، آقای ضیاءمقدم مطرح کرد که یک سیستم سوآپ باتری برای مصرف‌کنندگان ارائه دهد. این سیستم امکان مبادله باتری‌های دیگر شارژ شده با دشارژ شده را فراهم می‌کند، مشابه به‌روز آن در کشورهایی که از موتورسیکلت‌های برقی استفاده می‌شود. همچنین، ایجاد ایستگاه‌های شارژ باتری می‌تواند به بهبود و شایسته‌سالاری در استفاده از موتورسیکلت‌های برقی کمک کند. او تاکید دارد که همکاری فعالان صنعت و دستگاه‌های تصمیم‌گیرنده با فعالان صنعت موتورسیکلت بسیار اساسی است. این همکاری می‌تواند منجر به تدوین سیاست‌ها، دستورالعمل‌ها، قوانین و مقررات کارآمدتر و قابل اجرا شود.

به گفته آقای توکلی لاهیجانی، مدیرکل دفتر صنایع خودرویی وزارت صمت، تولید موتورسیکلت‌ها در 10 ماهه سال 1401 به بیش از 380 هزار دستگاه رسیده است، که نشان می‌دهد تعداد تولیدی نسبت به همین دوره سال 1400 که 198 هزار دستگاه بوده، 88 درصد افزایش یافته است.

وی تاکید کرد که وزارت صمت با همکاری شهرداری تهران و بانک تجارت در حال تدوین طرحی ملی و کلان برای جایگزینی موتورسیکلت‌های فرسوده با موتورسیکلت‌های برقی است. این طرح به منظور رده بندی موتورسیکلت‌ها، تولید، عرضه، اقتصادی‌سازی و ترویج استفاده از موتورسیکلت‌های برقی انجام می‌شود.

در دسامبر 2022، ضیامقدم، دبیر انجمن صنعت موتورسیکلت ایران، اعلام کرد که تا پایان آذرماه امسال، بیش از ۳۰۰ هزار دستگاه موتورسیکلت در ایران تولید شده است که نسبت به سال گذشته، یک رشد ۸۰ درصدی داشته است.

با توجه به گفته‌های آقای ضیامقدم، تعداد دستگاه‌های موتورسیکلتی که در سال گذشته در ایران تولید شده بود، به مجموع 264 هزار دستگاه می‌رسید. اما توقع می‌رود که امسال این آمار به بیش از 400 هزار دستگاه افزایش یابد. بخش اندکی از این تولیدات توسط پنج شرکت بزرگ کشور به بازارهای عراق، پاکستان و افغانستان صادر می‌شود.

به نظر او، حضور گسترده چین در بازارهای همه کشورهای همسایه ایران و منطقه، همچنین مشکلات مربوط به انتقال پول، دو عامل اساسی است که باعث کمبود توجه به محصولات ایرانی در بازارهای جهانی می‌شود.

آقای مقدم اظهار کرد که درصد داخلی‌سازی موتورسیکلت‌های تولیدی کشور متفاوت است. او تأکید کرد که در یک مدل پرتیراژ و پرمتقاضی مانند سی‌جی 125، داخلی‌سازی به بیش از 60 درصد رسیده است. همچنین، خط تولید موتور (Engine) در سه کارخانه تولید کشور راه‌اندازی شده است، اما هنوز این کارخانجات به تولید انبوه نرسیده‌اند و امکان دارد تا پایان سال این مهم به واقعیت پیوست.

وی اظهار کرد که باید از شرکت‌های تولید موتورسیکلت‌های کشورمان که اکثریت آن‌ها شرکت‌های خصوصی هستند و برای 16 هزار نفر اشتغال زایی کرده اند، حمایت کرد. یکی از بزرگ‌ترین مشکلاتی که در این صنعت رخ می‌دهد، نبود گواهی اسقاط برای موتور است. قیمت گواهی اسقاط خودرو که در اسفندماه پارسال 4.2 میلیون تومان بود، در حال حاضر به 20 میلیون تومان رسیده است و هیچ نظارتی بر مراکز اسقاط وجود ندارد. با هر گواهی اسقاط خودرو، مجوز تولید هفت دستگاه موتورسیکلت صادر می‌شود، اما از زمان خرید این گواهی‌ها تا اجرایی شدن کار بیش از یک ماه زمان از دست می‌رود.

بهمن ضیاء‌مقدم، دبیر انجمن تولیدکنندگان موتورسیکلت، اعلام کرد که تاکنون در تولید موتورسیکلت برقی موفقیت چشمگیری حاصل نشده و این نوع محصول تنها 7 درصد از تمام تولیدات را تشکیل می‌دهد. وی همچنین اظهار کرد که تعداد محدودی شرکت، با وجود عدم پیشرفت موتورسیکلت برقی، همچنان تمایل دارند به تولید این نوع وسیله نقلیه. اما افزایش قیمت باتری، به تدریج باعث افزایش هزینه‌های تولید موتورسیکلت برقی شده است.

بر اساس نظر کاربر، محدودیت‌هایی مانند عدم وجود ایستگاه‌های شارژ برای موتورسیکلت‌های برقی در کشور وجود دارد. این موتورسیکلت‌ها قادر به پیمایش مسافت‌های طولانی نیستند و برای شارژ کردن آن‌ها باید 4 تا 5 ساعت وقت صرف کنیم. همچنین، باتری موتورسیکلت برقی که هزینه آن نصف قیمت خود وسیله نقلیه است، هر 2 یا 3 سال باید تعویض شود. به همین دلیل، موتورسیکلت برقی تنها توسط اقشار خاصی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

از سال ۹۹، تولید موتورسیکلت‌های برقی در ایران آغاز شده است. آقای سید شهریار زینی، مدیر گروه توسعه فناوری‌های نوین خودرویی و طرح‌های کلان ستاد توسعه فناوری‌های حوزه فضایی، حمل و نقل پیشرفته معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، اعلام کرده‌اند که یک شرکت دانش بنیان برای طراحی ایستگاه‌های شارژ موتورهای برقی تشکیل خواهد داد.

برای آشنایی با آخرین اخبار شرکت‌های معتبر تولیدکننده موتورسیکلت در ایران و مشاهده قیمت‌های محصولات شرکت‌های معتبر مانند کویر موتور، نیروز موتور، کبیر موتور، شاهین موتور، ایران دوچرخ و نیکران موتور، مقالات زیر را بررسی نمایید: