سرگذشت کامیون های دماغ دار در ایران

ترجمه‌ی متن به زبان HTML: ```html

مدتی است که صحبت‌هایی مبنی بر حضور دوباره کشنده‌های دماغ‌دار در بازار خودروهای سنگین و تجاری کشورمان شنیده می‌شود. اتفاقی که می‌توان گفت بعد از دو دهه دوباره در حال اتفاق افتادن است. روند حضور و عرضه خودروهای دماغ‌دار در کشورمان، دارای فراز و فرودهای زیادی است که آخرین مرحله عرضه آنها به حضور کامیون ولوو دماغ‌دار NH رسید.

در سال 1896، گوتلیب دایملر اولین کامیون جهان را ساخت. این کامیون از یک موتور بنزینی به جای اسب یا موتور بخار استفاده می‌کرد. با توان دو سیلندر و 4 اسب بخار، این کامیون واگنی بود که با بنزین تغذیه می‌شد. چرخ‌های آن با ساختار چوبی و آهن تقویت شده بود و سیستم انتقال قدرت آن دو دنده جلو و یک دنده عقب داشت که از طریق تسمه نیرو به چرخ‌ها منتقل می‌کرد.

این کامیون ابتدا به صورت ارابه‌ای با موتور در قسمت انتهای خودرو ساخته شد. با گذشت زمان و افزایش تولید کامیون‌ها در جهان، کامیون‌ها به یک پدیده سواری بزرگ تبدیل شدند. اولین کامیون‌هایی که ظاهر غیر ارابه‌ای داشتند، مدل‌های دماغ‌دار بودند. این مدل‌ها با نام "Conventional" شناخته شدند، اشاره به طراحی مرسوم و رایج آن‌ها داشت. با ورود مدل‌های بی‌دماغ، این رویه همچنان ادامه یافت و کامیون‌های دماغ‌دار حتی با وجود وجود کامیون‌های بی‌دماغ، تیراژ بالاتری از تولید برخوردار بودند.

بعد از پایان جنگ جهانی دوم و ورود کامیون‌های نیروهای متفقین به ایران، مردم با کامیون‌های ساخته شده در انگلیس و آمریکا آشنا شدند. حضور کامیون‌های ماک در این دوران باعث ایجاد انگیزه در اصغر قندچی شد تا کامیون‌های دماغ‌داری بسازد که الهام گرفته از ماک‌های آمریکایی بودند. این اتفاق باعث شد تا ایران به یکی از مراکز برجسته تولید کامیون‌های ماک در جهان تبدیل شود.

تولید کامیون‌های ایرانی توسط شرکت ماک در ایران آغاز شد و به تدریج محصولات این شرکت که شامل کامیون‌های سری R600 بود، بر روی جاده‌های کشور پراکنده شد. محبوبیت این کامیون‌ها به حدی بالا رفت که بخش اعظم حمل و نقل جاده‌ای در آن زمانها به ماک و محصولات آن تعلق گرفت.

بعد از انقلاب اسلامی و با مواجهه با مشکلاتی در کارخانه ایران کاوه، تولید ماک به پایان رسید و این کامیون‌ها برای همیشه از خط تولید خود در ایران خداحافظی کردند. حضور کامیون‌های ماک در کشور، به طور قابل توجهی تاثیرگذار بود و ایرانیان را به سوی کامیون‌های دماغ‌دار جلب کرد.

در کنار ماک R600، سری F700 نیز به عنوان یک ماک بی‌دماغ وارد ایران شد و با فروش خوبی مواجه شد. این ماک ها، جزو کمترین کشنده‌های دارای اتاق‌خواب بودند و مورد استقبال قرار گرفتند.

در دورانی که ولوو و ماک به عنوان پر فروش‌ترین تین کامیون‌های کشور شناخته می‌شدند، مرسدس‌بنز با تولید بالا و کمترین واردات، به مدت طولانی به عنوان پرفروش‌ترین کامیون بازار کشور ما شناخته می‌شد.

حضور مرسدس‌بنزهای دماغ‌دار در دهه ۳۰ میلادی بسیار مهم بود و پس از آن، نسل جدید کامیون‌های بنز دماغ‌دار با نام سری L و LK بسیار محبوب شدند و به سرعت در بازار کشور مورد توجه قرار گرفتند. ویژگی‌هایی مانند سادگی و عمر طولانی، فضای داخلی بزرگ، قدرت خوب و عملکرد برتر این خودروها، باعث شد که فروش آنها رو به افزایش باشد و قطعات و خدمات مرتبط با آنها به سرعت در سراسر کشور منتشر شوند و از این حیث، رانندگان و خریداران از آسانی استفاده کنند.

در دهه‌های ۵۰ و ۶۰، بنز مایلر با موتور ۲۸۰ اسب بخاری، به عنوان قوی‌ترین نسخه از خودروهای بنز دماغ‌دار در ایران عرضه شد. این خودرو با نام بنز مایلر شناخته می‌شد به دلیل اتاق باری که توسط شرکت مایلر آلمان ساخته شده بود. برای این دلیل، بنز مایلر به سرعت محبوب شد و در ادارات و سازمان‌های دولتی مورد استقبال قرار گرفت. علاوه بر مدل کابین دار، این خودرو به صورت دماغ‌دار نیز عرضه می‌شد که قبل از این، تنها خودروهای سری N ولوو با اتاق خواب برای خرید در بازار موجود بودند.

بررسی جدیدترین محصولات مرسدس بنز نشان می‌دهد که همچنان عرضه مرسدس بنزهای با دماغ دار ادامه دارد. در واقع، در سال گذشته تصمیم به عرضه این خودروها با موتور 300 اسب بخاری و حتی اتاق خواب‌دار برای کاربری کشنده گرفته شده است. این نشان می‌دهد که مرسدس بنز در حال حاضر قصد خداحافظی از بازار کشورمان را ندارد، حتی پس از گذشت نیم‌قرن از حضور فعال خود در این بازار.

وولوو، از زمان ورود به بازار ایران در دهه 1940، همواره یکی از پرطرفدارترین و با کیفیت‌ترین برندهای کامیون در این بازار بوده است. مدل‌های N86 و N88 ولوو، با موتور قدرتمند، راندمان بالا و سرعت مناسب خود، توانستند جایگاه ویژه‌ای را در قلب مشتریان خود به دست آورند.

مدل‌های N برند ولوو، که شامل کامیون‌های دماغ‌دار بودند، در کشور ما بسیار محبوب بودند. نسل جدید این کامیون‌ها، یعنی N10 و N12، در اوایل دهه 60 میلادی به بازار عرضه شدند. ولوو N10 و N12 نسبت به رقبای خود از جمله مرسدس‌بنزهای دماغ‌دار آن زمان، ویژگی‌هایی همچون سرعت بیشتر، صدای کمتر در کابینه و راحتی در رانندگی داشتند. به همین دلیل، طرفداران زیادی جلب کردند و به سرعت در بازار مورد توجه قرار گرفتند.

بعد از چندین سال تولید سری N در کشور و یک وقفه چند ساله، سری جدید این کامیون‌ها با نام NL وارد خط تولید شد که به سرعت یکی از محبوب‌ترین کامیون‌های بازار کشور شد.

بعد از آن، نسل جدید کامیون با موتور ۴۲۰ اسب بخار و اتاق بزرگ‌تر به نام NH معرفی شد. تولید این مدل در میانه دهه ۸۰ متوقف شد و به نوعی به عنوان آخرین کامیون دماغ‌دار موجود در بازار کشورمان شناخته می‌شود.

در دهه‌های پایانی قرن بیستم و آغاز قرن بیست و یکم، گروهی از کامیون‌هایی از کشور‌های عراق و کویت وارد ایران شدند که به عنوان کامیون‌های عراقی و کویتی شناخته می‌شدند. بیشتر این کامیون‌ها از نوع اسکانیا دماغ‌دار و اینترنشنال پی‌استار بودند.

در همین زمان، واردات بسیاری از کامیون‌ها و کشنده‌ها به کشور در حال رشد بود و حجم زیادی از کامیون‌های آمریکایی ساخت شرکت‌های اینترنشنال و ماک وارد بازار ایران شدند. اما در میان این همه نمونه، ماک CH یا همان "دلفین" همچنان جایگاه ویژه‌ای در میان مشتریان خود در ایران دارد و اگرچه سبک‌تر از سایر کامیون‌ها است، با طراحی شیک و ابهت خود توانسته است محبوبیت خاص خود را حفظ کند.

کامیونی که در کرانه‌های کشورمان پدیدار شد، یک جمع‌آوری منحصر به فرد از محصولات ولوو، ایویکو، مرسدس بنز و اسکانیا بود. با ظاهر منحصر به فرد و شکوهمند خود، ماک دلفینی برای علاقه‌مندان به سری R ماک، یک تجربه فراموش‌نشدنی ارائه می‌کرد.

در بازار کشورمان، همیشه کامیون‌های بی‌دماغ در حاشیه قرار نگرفته‌اند. اگرچه کامیون‌های دماغ‌دار همیشه انتخاب اصلی بوده‌اند و فروش بیشتری داشته‌اند، اما کامیون‌های بی‌دماغ نیز از دهه‌ی هفتاد شروع به جلب توجه و مورد استقبال قرار گرفتند.

از زمان ورود اولین کامیون‌ها به بازار ایران، کامیون‌های بدون کلاه نیز در این صنعت حضور داشته‌اند. اما می‌توان ادعا کرد که محبوبیت اولین کامیون بدون کابین ماک مدل F700 بود که به همراه دیگر مدل‌های آمریکایی مانند اینترنشنال و وایت، برای علاقه‌مندان به این نوع کامیون‌ها در ایران به فروش می‌رسیدند.

فروش کرایه‌ی کامیون‌های بی‌دماغ در ایران ادامه داشت تا زمانی که سری F ولوو به دست خریداران خود در ایران رسید. مدل F88 ولوو پیش از این نیز در بازار ایران حضور داشت اما سری F10 و F12 به سرعت جایگزین محبوب ترین کامیون‌ها و کشنده‌ها در ایران شدند. تولید این سری F تا اوایل دهه ۸۰ شمسی ادامه یافت و سپس جای خود را به مدل FH دادند. در آن زمان، اسکانیا نیز یکی از برترین تولیدکنندگان کامیون‌ها در ایران بود و مدل‌های ۱۱۲ و ۱۱۳ از این برند به بازار ایران وارد شدند و همواره به عنوان یکی از کامیون‌های محبوب شناخته می‌شدند.

با اجرای قوانین محدودیتی برای راندن کامیون‌های دماغ‌دار در اروپا، بازار کشورمان نیز تحت تأثیر قرار گرفت و به تدریج از این نوع کامیون‌ها دست کشید. در دهه ۸۰ میلادی، تولید کامیون‌های دماغ‌دار در ایران به پایان رسید و مدل‌های بی‌دماغ جایگزین آنها شدند. حتی برای مصارف داخلی، کامیون‌های دماغ‌دار تولید نمی‌شدند و تنها مدل دماغ‌دار مرسدس بنز به تنهایی در این بازار باقی ماند. همچنان که کمپرسی‌های ولوو NH12 یکی از محبوب‌ترین انتخاب‌ها در ایران بودند، ادامه تولید آنها به‌عنوان کامیون‌های باری و کشنده، می‌توانست به فروش بالاتری برای شرکت‌های خودروسازی ایرانی منجر شود.

با توجه به شرایط فعلی بازار، کامیون بنز دماغ‌دار همچنان تحت نام واگن هود عرضه می‌شود. در سال 1402، این کامیون به دو نوع کابین خوابدار و بدون خواب و با پیشرانه 300 اسب بخاری معرفی شده است.

در سال 1401، کامیونی دماغ‌دار و جذاب به نام Z3 توسط شرکت ویرادیزل معرفی شد، که از سری محصولات شاکمن چین بود. این کامیون در طراحی ظاهر خود الهام گرفته از کشنده‌های آمریکایی، به خصوص ماک آنتم، و با یک گیربکس اتوماتیک و موتور 490 اسب بخاری ارائه شده بود.

تا سال 1402، یک کامیون دماغ‌دار دیگر توسط گروه مایان تولید شد و با نام "جک V7" به بازار عرضه شد، که احتمالاً به نام دیگری به بازار معرفی خواهد شد. این کامیون دماغ‌دار با ظاهری آمریکایی و طراحی داخلی اروپایی به صورت سه محور عرضه شده است که ظاهری شبیه به کامیون‌های آمریکایی دارد. تولید این مدل احتمالاً با موتور 560 اسب بخاری کامنز صورت خواهد گرفت.