معرفی مسراشمیت KR200 مدل 1955

بدون شک، صنعت خودروسازی ارتباطی عمیق و مستمر با صنایع هوایی برقرار کرده است. این ارتباط که به ویژه در زمان جنگ جهانی دوم به اوج خود رسید، ریشه‌های تاریخی دیرینه‌ای نیز دارد. شرکت‌های خودروسازی بین‌المللی همواره با صنایع هوایی در تعامل بوده‌اند و از فناوری‌های نوین صنعت هواپیماسازی بهره‌مند شده‌اند. به علاوه، این صنایع به اشتراک‌گذاری توانایی‌های تولیدی خود برای تقویت کارایی نیروهای نظامی پرداخته‌اند.

این همکاری‌های نزدیک منجر به تولید انواع خودروهای منحصر به فرد در صنعت خودروسازی گردید. از خودروهای پرقدرت با موتورهای هواپیمایی گرفته تا فعالیت برخی از شرکت‌های هواپیماسازی در حوزه تولید خودرو. یکی از داستان‌های جالب این همگرایی، ورود شرکت هواپیماسازی مِسِراِشمیت (Messerschmitt) از آلمان غربی به عرصه طراحی و تولید خودروهای میکروکار و خودروهای حبابی (Bubble Car) در دوران وینتج است.

این مقاله به بررسی یک نمونه نادر از سال 1955 می‌پردازد که در منطقه خاورمیانه به عنوان یکی از کمیاب‌ترین اتومبیل‌ها شناخته می‌شود. این خودرو به زیبایی و به شکلی کاملاً مشابه روزهای نخستین خود توسط تیمور ریشار، راننده سابق مسابقات اتومبیلرانی و کلکسیونر معروف، بازسازی و احیا شده است.

شرکت مسراشمیت (مِسِر-اِشمیت) یکی از پیشگامان صنعت هواپیماسازی در آلمان غربی بود که در سال 1938 توسط ویلی مسراشمیت تأسیس شد. این شرکت در طول تاریخ خود، به نوآوری‌ها و طراحی‌های برجسته در زمینه هوانوردی دست یافت. در سال 1968، مسراشمیت با دیگر شرکت‌ها ادغام شد و از سال 1989 به عنوان بخشی از غول صنعت هواپیماسازی اروپا، یعنی شرکت اِرباس (Airbus) مشغول به فعالیت شد.

مسراشمیت یک نام تاریخی در صنعت هواپیماسازی است که اگرچه کمتر شناخته شده، در طول دو جنگ جهانی نقش مهمی ایفا کرد. این شرکت با اجرای پروژه‌های متعددی در زمینه صنایع هوایی آلمان و لوفت‌وافه (نیروی هوایی آلمان نازی) در دهه 1940 میلادی، به ویژه در دوره رونق موتورهای جت، شهرتی را کسب کرد. با این حال، پس از پایان جنگ جهانی دوم در سال 1945، بسیاری از این طرح‌ها از چرخه تولید خارج شدند.

ورود مسراشمیت به صنعت خودروسازی داستانی جذاب‌تر از دوران تولید هواپیماهای نظامی این شرکت دارد. این برند در سال 1952، پس از ممنوعیت ساخت هواپیما، به طراحی و تولید خودروهای منحصر به فردی نظیر سه‌چرخه‌ها و اسکوترهای کابین‌دار روی آورد. این خودروها در دسته میکروکارها قرار می‌گرفتند و با پیشرانه‌های موتورسیکلت عرضه می‌شدند. یکی از محصولات جالب این شرکت، با نام KR200، که به معنای کابین رولر 200 در زبان آلمانی و یا کابین اسکوتر 200 در زبان انگلیسی است، بین سال‌های 1955 تا 1964 به تولید رسید و به یکی از نمادهای این دوران تبدیل شد.

با پایان جنگ جهانی دوم، اولویت‌های زندگی در کشورهای درگیر جنگ، به ویژه آلمان، به طور چشمگیری دستخوش تغییر قرار گرفت. تولیدات نظامی به طور موقت متوقف شد و تمامی سرمایه‌ها به بازسازی کشور آسیب‌دیده اختصاص یافت. به همین دلیل، شرکت مسراشمیت از تولید هواپیماهای نظامی بازماند و ناچار شد تا منابع خود را برای حفظ جایگاه رقابتی‌اش صرف انجام پروژه‌های صنعتی دیگر کند.

در اینجا فیلیتز فِند، مهندس صنایع هوایی، پیشنهاد تولید اسکوترهای کوچک موتور‌دار را به شرکت مسراشمیت ارائه داد. این ابتکار به شرکت امکان داد تا به تولید وسایل نقلیه سایز کوچک موتوری ورود کند و توجه خود را به یک حوزه جدید معطوف نماید.

فلیتز فند، یکی از نیروهای کلیدی تیم مهندسی لوفت‌وافه آلمان نازی، پس از جنگ جهانی دوم به طراحی و ساخت سه‌چرخه‌های رکابی و موتوری تحت برند شخصی‌اش، فند فیلیتزر، پرداخت. با پیشنهاد مستقیم وی به شرکت معروف هواپیماسازی مسراشمیت، این شرکت نیز به تولید خودروهای میکروکار و اسکوتر در قالب سه‌چرخه‌های مجهز به بدنه پرداخته است. مدل KR200، مشابه دیگر تولیدات فند فیلیتزر، یک اسکوتر موتوری با سه چرخ بود که بر پایه مدل KR175 طراحی شده بود. این خودرو، اصول اولیه طراحی خود را از فند 150 الهام گرفته بود و به عنوان نمونه‌ای خاص در تاریخ خودروهای کوچک شناخته می‌شود.

کابینِن‌رولر 200 از نظر طراحی نزدیک به KR175 است و تفاوت‌های کمی با آن دارد. این خودرو با ظاهری منحصر به فرد و جذاب، از المان‌های معمول محصولات فِند و مسراشمیت الهام گرفته و در نمای جلو به طرز عجیبی شبیه به یک حشره، احتمالاً ملخ، به نظر می‌رسد. بخش پایینی بدنه بلند و عریض به خاطر گلگیرهای برآمده و چرخ‌های جلو است، در حالی که با افزایش ارتفاع اتاق، به تدریج باریک‌تر می‌شود تا دو سرنشین در خودرو به صورت پشت سر هم جا بگیرند.

چراغ‌های دوتایی جلو، انحناهای ملایم گلگیرها، طراحی ساده بدنه، برجستگی محدود در قسمت پشت شیشه‌ای خودرو و همچنین چراغ‌های دوتایی عقب، همگی هماهنگی بصری منحصربه‌فردی را ایجاد می‌کنند و سبک طراحی استریم‌لاین (Stream Line) که در آن زمان رواج داشت را به تصویر می‌کشند. این طراحی به وضوح تحت تأثیر زبان طراحی هواپیماها قرار دارد. اما باید اذعان کرد که زیبایی این سه‌چرخه در حد انتظار نیست.

در طراحی این خودرو، خبری از در و سقف به شکل معمول نیست. ساختار آن به صورت یک کَنوپی طراحی شده که از سمت راننده باز می‌شود و با چرخش حول محور لولاها به سمت شاگرد بالا می‌رود. این نوع کنوپی، که به در و شیشه‌های یکپارچه در هواپیماها اطلاق می‌شود، نشان از پیشینه‌ی قوی شرکت مسراشمیت در صنعت هواپیماسازی دارد و استفاده از این سبک طراحی در خودروها چندان دور از ذهن نیست. به همین خاطر، محصولات مسراشمیت جزء نخستین خودروهایی هستند که به طور انبوه از ساختار کنوپی برای درها و سقف بهره برده‌اند.

کاربرد کَنوپی در صنعت خودرو به عنوان یک عمل خاص و منحصر به فرد شناخته می‌شود و به طور معمول تنها در خودروهای مفهومی یا مدل‌های محدود و سفارشی مانند لامبورگینی ایگوئیستا، مازراتی بِردکِیج، هولدن هاریکِین، بیوئیک وایلدکَت، ساب Aero-X و فولکس واگن L1 و استرلینگ نووا دیده می‌شود. این فناوری به دلیل طراحی خاص و جذابیت ظاهری، به خودروهای لوکس و خاص محدود می‌شود.

مسراشمیت KR200 با ابعاد خارجی 2819×1219×1199 میلی‌متر و فاصله محور 2029 میلی‌متر، دارای طراحی شاسی مستقل است که اتاقک آن از شاسی جدا شده است. این سه‌چرخه منحصر به فرد، علی‌رغم استفاده از ورق‌های فولادی در ساخت بدنه، تنها 230 کیلوگرم وزن دارد. KR200 در سه نوع مختلف شامل کوپه، کانورتیبل (با سقف تاشو) و رودستر (بدون سقف) تولید شده است که در این مقاله به بررسی نمونه کوپه آن پرداخته می‌شود.

بیایید نگاهی به کابین مسراشمیت KR200 بیندازیم و از طراحی داخلی آن همانند نمای بیرونی آن شگفت‌زده شویم. در این کابین، دو صندلی به طور متوالی و مشابه نحوه نشستن خلبانان در جت‌های جنگنده دو نفره قرار گرفته‌اند. اینجا خبری از امکانات اضافی یا گزینه‌های پیچیده نیست و طراحی ساده به شفافیت بیشتری می‌انجامد.

حتی طراحی غربیلک فرمان به صورت دوشاخه‌ای بوده که یادآور دسته‌های دوچرخه‌های قدیمی است. زیر پای راننده، سه پدال قرار دارد و اهرم دنده نیز در سمت راست تعبیه شده است، تا شباهت‌های این وسیله نقلیه عجیب با یک خودرو واقعی در همین قسمت به پایان برسد.

در جلو چشمان راننده، یک نشانگر سرعت جمع و جور با چندین چراغ وضعیت و کلیدهای کنترلی دیده می‌شود. در داخل کابین، دیوارها با وینیل (چرم مصنوعی) هم‌رنگ بدنه خودرو پوشیده شده‌اند که احساس هماهنگی جذابی را ایجاد می‌کند. اما این تنها نگاهی به فضای داخلی مسراشمیت KR200 است. همانطور که اشاره کردیم، این وسیله نقلیه، در حقیقت یک موتورسیکلت با بدنه‌ای محصور محسوب می‌شود و از ابتدا نیز طراحی آن به‌گونه‌ای بود که با خودروهای استاندارد آن زمان به رقابت نپردازد.

در مدل مسراشمیت KR200، همه جزئیات به سمت دنیای موتورسیکلت‌ها متوجه شده‌اند، حتی در زمینه پیشرانه و سیستم تعلیق. این خودرو مجهز به پیشرانه 2 زمانه با ظرفیت 191 سی‌سی و تک سیلندر است که توسط شرکت فیشتِل و ساکس (Fichtel & Sachs) که به تولید قطعات یدکی مربوط به وسایل نقلیه موتوری مشهور است، طراحی شده است. این پیشرانه به صورت مکانیکی فعال می‌شود و فاقد استارت الکتریکی است. ضریب تراکم آن به میزان 6.6:1 کاهش یافته و قابلیت تولید حدود 10.2 اسب بخار در دور موتور 5250 و 15 نیوتن.متر گشتاور در دور 3800 را دارد.

گیربکس نصب شده بر روی این سه چرخه، یک نمونه 4 سرعته سیکوئنشال (ترتیبی) است که مشابه گیربکس‌های موتور سیکلت عمل می‌کند. به این صورت که برای دستیابی به دنده چهارم و انتقال به دنده‌های بالاتر، تنها می‌توان با استفاده از معکوس‌های پی‌درپی و عبور از سایر دنده‌ها، گیربکس را خلاص کرد.

اما نکته‌ای بسیار حائز اهمیت در این میان وجود دارد: چطور می‌توان در جهت مخالف حرکت کرد؟ در خودروهای قدیمی مانند بابل‌کار یا میکروکار، به دلیل ابعاد کوچک و وزن کم، اغلب به راحتی دنده عقب را کنار می‌گذاشتند و فقط با بلند کردن و چرخاندن قسمت جلویی خودرو، به حرکت در جهت مخالف می‌پرداختند. اما در مورد مسراشمیت KR200، این قضیه متفاوت است.

یکی از جالب‌ترین ویژگی‌های فنی این سه‌چرخه منحصر به فرد، قابلیت تغییر جهت دوران پیشرانه دو زمانه KR200 است. با اعمال تغییرات کوچک، می‌توانید این پیشرانه را طوری تنظیم کنید که به سمت معکوس بچرخد. بنابراین، برای حرکت به عقب تنها کافی است موتور را خاموش کرده و تغییرات لازم را انجام دهید، تا جهت گردش میلنگ برعکس شود. اکنون به جای چهار دنده در حرکت رو به جلو، چهار دنده برای حرکت به سمت عقب در اختیار خواهید داشت.

چرخش معکوس در میلنگ تنها در تعداد محدودی از موتورهای دو زمانه که فاقد مکانیزم سوپاپ هستند، امکان‌پذیر بود. به همین دلیل، با فراموشی موتورهای دو زمانه بنزینی، عملاً دیگر شاهد عملکرد معکوس در موتورهای احتراق داخلی نیستیم.

مجموعه فنی KR200 به طور یکپارچه شامل موتور و گیربکس است که در بخش جلویی محور عقب و دقیقاً پشت بدنه خودرو نصب شده‌اند. به این ترتیب، این وسیله نقلیه به عنوان یک سه‌چرخه با موتور مرکزی و سیستم انتقال قدرت RMR شناخته می‌شود. سیستم تعلیق هر سه چرخ از نوع مستقل مک‌فرسون است و شامل فنرهای لاستیکی و کمک‌های روغنی می‌شود. جعبه فرمان در این طراحی وجود ندارد و ارتباط بین فرمان و چرخ‌ها به صورت مستقیم و از طریق میل‌فرمان برقرار می‌شود.

این عتیقه استثنایی حداکثر سرعتی معادل 100 کیلومتر در ساعت را ارائه می‌دهد، اما سرعت کروز آن به حدود 80 کیلومتر در ساعت محدود می‌شود. بنابراین، نباید انتظار شتاب اولیه و رسیدن به سرعت 100 کیلومتر در ساعت را داشته باشید. به جای آن، می‌توانید به مصرف سوخت عالی آن فکر کنید که فقط در حدود 3.4 تا 5.0 لیتر در هر 100 کیلومتر بسته به سبک رانندگی شما می‌باشد.

مسراشمیت KR200 را می‌توان به عنوان یک میکروکار فوق‌العاده موفق معرفی کرد. این سه‌چرخه در طول دوره تولید خود حدود 30 هزار دستگاه فروش داشته است. عامل اصلی موفقیت این خودرو، قیمت بسیار پایین آن در مقایسه با خودروهای رایج زمان خود بود.

مسراشمیت KR200 یک خودروی تولید محدود نیست، اما ویژگی جالب این سه چرخه عجیب و غریب این است که امروزه قیمت نسخه‌های سالم آن به حدود 30 تا 40 هزار دلار می‌رسد. این موضوع نشان‌دهنده اهمیت تاریخی و ارزش کلکسیونی این سه چرخه غیرمعمول است. همچنین جذابیت دارد که یک نسخه وینتج از این خودرو، در شرایط کاملاً بازسازی شده، در داخل کشور ما وجود دارد.

_{عکاس: محمدرضا اناری}