آمار تولید موتورسیکلت در ایران

در سال 1402، مهرداد خسروی، مدیرکل دفتر صنایع خودرو وزارت صمت، اعلام کرد که تعداد تولید موتورسیکلت ها در کشور به نزدیکی 600 هزار دستگاه رسیده است. این افزایش تولید حدود 28 درصد نسبت به سال گذشته (با تولید 465 هزار دستگاه) را نشان می‌دهد.

در اسفند 1402، جلیل مجاهد، رییس انجمن صنعت موتورسیکلت، بیان کرد که صنعت موتورسیکلت یکی از فعال‌ترین و بی‌حاشیه‌ترین صنایع کشور است. این صنعت در ایران حدود 60 سال است و از دهه 70، با ورود بخش خصوصی، به تولید موتورسیکلت پرداخته است. در سال 1381، بیش از 180 کارخانه در این صنعت فعالیت می‌کردند، اما به دلیل قوانین سختگیرانه و افزایش استاندارها، فقط 45 کارخانه در حال حاضر فعال هستند. تعداد 20 هزار کارگر به طور مستقیم در قطعه‌سازی، تولید و مونتاژ موتورسیکلت‌ها در حال فعالیت هستند.

متوسط تولید سالانه کارخانه‌ها از سال‌های 1395 تا 1400 حدود 200 هزار دستگاه بوده است. تحقق این تولیدات نتیجه‌ی سیاست‌های گذاری دولت مردمی سیزدهم و وزیر پیشین وزارت صنعت، معدن و تجارت بوده است. تعداد تولیدی به 270 هزار دستگاه در سال 1400 و 470 هزار دستگاه موتورسیکلت در سال 1401 افزایش یافته و به بازار عرضه شده است. برنامه‌ریزی شده برای سال جاری نیز تولید 600 هزار دستگاه است. درصد سهم تولید داخلی بازیافتی برنامه‌ریزی شده 40 درصد بوده که در حال حاضر بیش از 60 درصد بازار تأمین شده است. هدف وزارت صنعت در پایان سال 1403 تولید 40 درصد محصولات به صورت داخلی را تحقق بخشد.

در تحلیل آقای مجاهد درباره ارزش ارزبری در صنعت موتورسیکلت‌سازی، او با اشاره به افزایش سهم این صنعت در سال جاری نسبت به سال‌های پیشین، اعلام کرد که افزایش عمق بومی‌سازی منجر به کاهش میانگین ارزش ارزبری شده است. او تأکید کرده است که قیمت و شرایط فروش محصولات موتورسیکلت در بازار نشان دهنده وضعیت اصلی این صنعت است و وزارت صنعت وزنشرقی آن را با بهترین قیمت‌ها و شرایط مناسب به بازار عرضه کرده و همچینین به مردم و ارگان‌های دولتی نیز ارایه داده است. به علاوه، او بیان کرده است که اطلاعاتی که درباره کاهش عمق بومی‌سازی و ارزپاشی در این صنعت منتشر شده است نادرست است و انجمن صنعت موتورسیکلت این ادعاها را رد کرده و اسناد موجود در وزارت صنعت نیز اصالت این مطالب را تأیید می‌کند.

بر اساس گزارشات وزارت صمت، در دهه اخیر (از سال 1391 تا 1401)، صنعت موتورسیکلت‌سازی در ایران با اتفاقات متنوعی روبه‌رو شده است. به‌طور خاص، تولید موتورسیکلت‌ها تا سال 1395 از 453،231 دستگاه در سال 1394 به 736،337 دستگاه در سال 1395 افزایش یافت و در نتیجه یک رشد 62 درصدی را نشان داد. اما در سال بعدی (1396)، تولید این وسایل نقلیه با کاهش 79 درصدی مواجه شد و تنها 153،119 دستگاه موتورسیکلت در کشور تولید شد.

در سال 1397، تعداد کمی از کاهش تولید جبران و تولید موتورسیکلت به 164،525 دستگاه می‌رسید. اما در سال 1398، این میزان به قعر رکورد دهه گذشته کاهش یافت و به 116،540 دستگاه نرسید. پس از تجربه کاهش شدید تولید موتورسیکلت در سال 1398، فعالان این صنعت تصمیم گرفتند کاهش تولید سال‌های گذشته را جبران کرده و به سمت افزایش گام بردارند. از ابتدای سال 1399 تاکنون، تولید موتورسیکلت به طور مستمر افزایش یافته است. در سال 1399، مجموع تولید به 211،466 دستگاه، در سال 1400 به 279،099 دستگاه و در سال 1401 به 464،537 دستگاه در کشور رسید.

بر اساس آمار اعلام شده، تعداد تولید دستگاه‌های موتورسیکلت در کشور از ابتدای سال تا پایان آبان ماه به 393 هزار و 812 واحد رسیده است. این مقدار نسبت به مدت مشابه سال قبل، که 279 هزار و 117 دستگاه تولید شده بود، حدود 40 درصد افزایش نشان می‌دهد.

در تیر ماه سال ۱۴۰۲، عبدالله توکلی لاهیجانی، مدیرکل صنایع خودروی وزارت صمت اعلام کرد که در بهار امسال حدود ۱۳۸ هزار دستگاه موتورسیکلت تولید شده است. او گزارش داد که افزایش تولید و عرضه موتورسیکلت در ماه گذشته منجر به کاهش ۱۵ درصدی قیمت این محصولات در بازار شده است.

پیشرفتی که از سال گذشته در افزایش تولید آغاز شده بود، در سه ماهه اول امسال با تداوم بیشتری ادامه پیدا کرد. برنامه‌های افزایش تولید خودرو و توسعه صنعت خودروسازی کشور در دستور کار قرار دارد.

در فروردین ماه سال 1402، آقای بهمن ضیاء مقدم، دبیر انجمن صنعت موتورسیکلت ایران، اعلام کرد که تعداد حدود 450 هزار دستگاه موتورسیکلت در سال 1401 تولید شده است. با افزایش قیمت خودروها، بسیاری از افرادی که نمی‌توانستند خودرویی را خریداری کنند، به سمت خرید موتورسیکلت هدایت شدند که حدود 60 تا 70 درصد از متقاضیان را تشکیل می‌دهند. همچنین، 30 تا 40 درصد از خریداران موتورسیکلت علت خرید خود را تمایل به رسیدن سریع‌تر به مقصد برای مسافرت‌های روزانه عنوان کردند. علاوه بر این، تعداد محدودی از خریداران موتورسیکلت ، این وسیله را به عنوان یک ابزار سرمایه‌گذاری انتخاب کرده‌اند. آقای ضیاء مقدم امیدوار است که در سال 1402، کارخانه‌ها و شرکت‌ها بتوانند همان تعداد موتورسیکلتی که در سال گذشته تولید کردند، را تولید کنند.

با توجه به گفته‌های آقای ضیاءمقدم، در حال حاضر برخی از تولیدکنندگان موتورسیکلت عضو انجمن موتورسیکلت‌های الکتریکی هستند و از جمله شرکت‌های دیگری که عضو این انجمن نیستند، به تولید موتورهای الکتریکی مشغول هستند. اما تنها کمتر از پنج درصد از تولیدات این شرکت‌ها را موتورسیکلت‌های الکتریکی تشکیل می‌دهد. در چند سال اخیر، تولید موتورسیکلت‌های الکتریکی با مشکلاتی روبرو شده است که به بخش‌ها و نهادهای مختلف ارجاع داده شده است، از جمله محیط زیست و وزارت صنعت. یکی از مهم‌ترین چالش‌های تولید موتورسیکلت‌های الکتریکی، افزایش قیمت نهایی آنها است که به دلیل قیمت بالای باتری‌های مورد استفاده در آنها است. باتری‌های لیتیومی تا حدود 40 تا 50 درصد از قیمت کل موتورسیکلت‌های الکتریکی را تشکیل می‌دهند. علاوه بر این، با توجه به پویایی شهرها مانند تهران و مناطق دیگر، موتورسیکلت‌های الکتریکی نمی‌توانند به خوبی توان و سرعت لازم برای مصرف‌کننده را ارائه دهند، مگر آنکه از موتورهای با توان بالای سه‌هزار وات استفاده شود که قدرت آنها معادل موتورسیکلت‌های بنزینی 125 سی‌سی می‌شود. این مسئله به ویژه برای افرادی که موتورسیکلت را به عنوان وسیله اصلی درآمدزایی خود استفاده می‌کنند و نیاز به رسیدن به مقصد سریع دارند، یک چالش جدی است.

محدودیت دیگری که در استفاده از موتورهای الکتریکی وجود دارد، مربوط به شارژ باتری آن‌ها است. باتری‌های به کار رفته در این موتورها معمولاً محدودیتی در مسافتی که می‌توانند طی کنند دارند؛ برخی به‌دست‌آوردن حدود 100 کیلومتر را پوشش می‌دهند و سپس نیاز به شارژ مجدد دارند. در حالی که موتورهای بنزینی معمولاً مسافت بیشتری، بالای 200 کیلومتر، با یک بار شارژ دارند. این موتورسیکلت‌ها به شارژ کردن نیاز دارند و این ممکن است برای صاحبان آنها مشکل‌زا باشد، زیرا معمولاً باید از برق مشترک استفاده کنند. همچنین، پس از چند سال استفاده، باتری این موتورها خراب می‌شود و به صاحبان هزینه‌های زیادی وارد می‌کند، زیرا قیمت یک باتری بین 40 تا 50 درصد قیمت خود موتور است. برای حل این مشکل، انجمن تولیدکنندگان موتورسیکلت پیشنهاد داده که دولت به تامین باتری‌ها متعهد شود و پیمانکاری را برگزیند تا شرکت‌های تولیدکننده موتورسیکلت از هزینه تولید یا تهیه باتری معاف شوند.

در جلسه‌ای که آقای ضیاءمقدم حضور داشت، بحث شد که طراحی و راه‌اندازی سیستم سوآپ باتری دیگر، یک پیشنهاد خوب از جانب انجمن بود. این سیستم به مصرف‌کنندگان این امکان را می‌دهد که باتری دیگری را تحویل دهند و باتری شارژ شده دریافت کنند، به‌طوری که در اکثر کشورهایی که از موتورسیکلت‌های برقی استفاده می‌شود، مشاهده می‌شود. رویکرد دیگر پیشنهادی برای حل مشکلات موجود، احداث ایستگاه‌های شارژ باتری است. مدت زمان لازم برای شارژ باتری‌ها، بسته به نوع آن‌ها، میان چهار تا هشت ساعت است که موجب تنبلی در استفاده از موتورسیکلت‌های برقی می‌شود. یکی از مشکلات اساسی در این بخش، استفاده نکردن سیاست‌گذاران از توان و تجربه فعالان این صنعت است. این موضوع باعث می‌شود تصمیمات اتخاذ شده، عملیاتی نباشند، بنابراین خواهان شدیم که در فرآیند تدوین دستورالعمل‌ها، بخشنامه‌ها، قوانین و مقررات، از تجربیات فعالان این حوزه استفاده شود.

در بهمن ماه سال 1401، آقای توکلی لاهیجانی، مدیرکل دفتر صنایع خودرویی وزارت صمت، اعلام کردند که تولید موتورسیکلت‌های کشور در طی 10 ماه اول سال 1401 به بیش از 380 هزار دستگاه رسیده است. این افزایش نسبت به مدت مشابه سال 1400 که تعداد تولیدات 198 هزار دستگاه بوده، بیش از 88 درصد است.

وی به تکالیف قانونی مرتبط با حذف موتورسیکلت‌های فرسوده اشاره کرده و برنامه‌های وزارت صنعت و شرکت‌های تولیدکننده موتورسیکلت برای تولید، عرضه، اقتصادی کردن و ترویج استفاده از موتورسیکلت‌های برقی را به عنوان اهداف اصلی برجسته دانسته است. او اظهار کرده است که وزارت صنعت در همکاری با شهرداری تهران و بانک تجارت، درحال ارائه یک طرح ملی و جامع برای جایگزینی موتورسیکلت‌های فرسوده می‌باشد.

در ماه آذر سال جاری، ضیامقدم، دبیر انجمن صنعت موتورسیکلت ایران اعلام کرد که تولید بیش از ۳۰۰ هزار دستگاه موتورسیکلت از ابتدای سال تا انتهای آذر ادامه داشته است، که نشان دهنده رشد ۸۰ درصدی نسبت به سال قبل می‌باشد.

براساس گفته‌های آقای ضیامقدم، تولید موتورسیکلت‌ها در ایران در سال گذشته به میزان 264 هزار دستگاه بوده است، اما پیش‌بینی می‌شود که امسال این تعداد به بیش از 400 هزار دستگاه افزایش یابد. تنها بخش کوچکی از این تولیدات توسط پنج شرکت بزرگ کشور به بازارهای عراق، پاکستان و افغانستان صادر می‌شود.

به عقیده‌اش، حضور فراگیر چین در بازارهای همسایه ایران و منطقه، همراه با مسائلی مانند مشکلات در انتقال و تبادل پول، باعث کاهش نام آوری محصولات ایرانی در دیگر بازارها شده است.

آقای مقدم اظهار کرد که درصد داخلی‌سازی موتورسیکلت‌های تولیدی کشور متفاوت است. او بیان کرد که در یک مدل محبوب مانند سی‌جی 125، درصد داخلی‌سازی به بیش از 60 درصد رسیده است. واحدهای تولید موتور (Engine) هم در سه کارخانه کشور فعال شده‌اند. هنوز این کارخانه‌ها به تولید انبوه نرسیده‌اند، اما ارایه شده است که امکان تولید انبوه تا پایان سال وجود دارد.

وی بیان کرد که باید از شرکت‌های تولید موتورسیکلت کشورمان که اکثریت آن‌ها خصوصی هستند و برای ایجاد اشتغال برای 16 هزار نفر در شرایط حساس فعلی حمایت کرد. یکی از اصلی‌ترین مشکلات این صنعت، نبود گواهی اسقاط برای موتورسیکلت است. وی اشاره کرد که ارزش گواهی اسقاط خودروها از 4.2 میلیون تومان در اسفندماه سال قبل به 20 میلیون تومان افزایش یافته است و هیچ نظارتی بر مراکز اسقاط وجود ندارد. هر گواهی اسقاط خودرو مجوز تولید هفت دستگاه موتورسیکلت را فراهم می‌کند؛ اما از زمان خرید این گواهی‌ها تا واقعی شدن پروژه بیش از یک ماه زمان می‌برد.

در تاریخ بهمن ماه سال 1401، ضیاء‌مقدم، دبیر انجمن تولیدکنندگان موتورسیکلت، اظهار کرد که تولید موتورسیکلت برقی هنوز موفقیت آمیز نبوده و تنها 7 درصد از تولیدات به این نوع موتورسیکلت اختصاص یافته است. او افزود که تعداد محدودی شرکت بدون ایجاد پیشرفتی در زمینه موتورسیکلت برقی تولید می‌کنند و به ادامه تولید آن اصرار دارند. اما وی اظهار کرد که قیمت بالای باتری، هزینه تولید موتورسیکلت برقی را افزایش داده است.

بنا بر گفته‌های او، مشکلات مانند نبود ایستگاه‌های شارژ برای وسایل نقلیه برقی در کشور وجود دارد. موتورسیکلت‌های برقی محدودیت‌هایی در پیمایش مسافت‌ها دارند و برای شارژ نیاز به 4 تا 5 ساعت دارند. باتری موتورسیکلت برقی، که هزینه‌اش نصف قیمت وسیله نقلیه معمول است، باید هر 2 یا 3 سال یکبار تعویض شود. به همین دلیل، موتورسیکلت‌های برقی تنها توسط افراد خاصی ترجیح می‌شوند.

از سال 99، تولید موتورسیکلت‌های برقی در کشور آغاز شده است. آقای سید شهریار زینی، مدیر گروه توسعه فناوری‌های نوین خودرویی و طرح‌های کلان ستاد توسعه فناوری‌های حوزه فضایی، حمل و نقل پیشرفته معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، اعلام کرده است که یک شرکت دانش بنیان قصد دارد ایستگاه‌های شارژ موتورهای برقی را طراحی کند.

برای بررسی آخرین اخبار شرکت‌های بزرگ تولیدکننده موتورسیکلت در ایران و مشاهده قیمت‌های محصولات شرکت‌های معتبر مانند کویر، نیروز، کبیر، شاهین، ایران دوچرخ و نیکران، مقالات زیر را مطالعه نمایید: